- Anemia w ciąży to stan, w którym organizm przyszłej mamy ma niedobór krwinek czerwonych lub hemoglobiny, co może prowadzić do zmniejszonej zdolności przenoszenia tlenu do tkanek.
- Jest to związane z niedoborem żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B12, które są niezbędne do produkcji czerwonych krwinek.
- Anemia w ciąży może powodować zmęczenie, osłabienie i zawroty głowy, a w skrajnych przypadkach prowadzić do poważniejszych komplikacji zarówno dla mamy, jak i dziecka.
- Stosowanie preparatów z żelazem pozwala uzupełnić niedobory i zapewnić zdrowy rozwój dziecka.
- Sprawdź, jaki preparat z żelazem stosować na anemię w ciąży.
Anemia – co to jest?
Anemia to inaczej niedokrwistość, czyli stan, w którym liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) i/lub poziom hemoglobiny we krwi jest niższy niż norma. Hemoglobina jest białkiem zawartym w czerwonych krwinkach. Jej zadaniem jest transport tlenu z płuc do komórek całego ciała. Gdy jej ilość jest zbyt niska, organizm nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości tlenu do tkanek i narządów, co prowadzi do wielu (często nieprzyjemnych) objawów.
Anemia w ciąży jest szczególnie istotnym problemem, ponieważ płód do prawidłowego rozwoju również potrzebuje odpowiedniej ilości tlenu i składników odżywczych, a ich brak może skutkować różnymi powikłaniami.
Czym grozi anemia w ciąży?
Anemia u ciężarnych jest dość powszechnym zjawiskiem, wynikającym z rosnącego zapotrzebowania organizmu na żelazo i inne składniki odżywcze. Nie pomaga również fakt, że w ciąży objętość osocza w organizmie kobiety zwiększa się nawet o 50% – w efekcie prowadząc do rozrzedzenia krwi i obniżenia poziomu hemoglobiny. Stan ten nazywamy anemią fizjologiczną ciężarnych.
Anemia prowadzi do uczucia zmęczenia, osłabienia, zawrotów głowy i duszności. Te objawy mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie i wpływać na jakość życia matki w trakcie ciąży. W ciężkich przypadkach anemia może doprowadzić do zaburzeń rytmu serca (arytmii) oraz niewydolności serca.
Anemia w ciąży 3 trymestr
Anemia w 3. trymestrze ciąży jest szczególnie niepokojąca, ponieważ to właśnie w tym okresie płód intensywnie rośnie i przygotowuje się do życia poza macicą. Aby zapewnić dziecku prawidłowy rozwój mózgu i innych ważnych organów, zapotrzebowanie na żelazo znacząco wzrasta. Niedobór tego składnika w okresie ciąży wpływa na:
Zwiększone ryzyko komplikacji porodowych
Anemia w trzecim trymestrze może prowadzić do poważnych komplikacji podczas porodu. Matki z niedokrwistością mają mniejszą rezerwę krwi, co może stanowić problem w przypadku nadmiernej utraty krwi podczas porodu. Może to skutkować koniecznością transfuzji krwi oraz wydłużonym czasem rekonwalescencji w połogu.
Zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka
Anemia, zwłaszcza niedokrwistość z niedoboru żelaza, jest związana z wyższym ryzykiem przedwczesnego porodu (przed 37. tygodniem ciąży) oraz niską masą urodzeniową noworodka (poniżej 2,5 kg). Ich konsekwencją są trudności z oddychaniem noworodka po urodzeniu, infekcje, a nawet zaburzenia neurologiczne w późniejszym życiu.
Anemia w ciąży a poród
Anemia w ciąży a poród to kwestia, która budzi wiele obaw u przyszłych mam. Wśród kobiet z niedokrwistością obserwuje się bowiem większe ryzyko powikłań podczas porodu, z czego najgroźniejszym jest krwotok.
Anemia w ciąży a cesarka to kolejny temat, który wymaga szczególnej uwagi. Tocząca się niedokrwistość osłabia organizm matki i w rezultacie może ona nie być w stanie sprostać trudom porodu naturalnego. W takiej sytuacji pojawia się konieczność wykonania cesarskiego cięcia w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno matki, jak i dziecka.
Anemia w ciąży – przyczyny
Anemia w ciąży miewa różne przyczyny. Głównym winowajcą jest zazwyczaj niedobór żelaza, niezbędnego do produkcji hemoglobiny. W ciąży zapotrzebowanie na ten pierwiastek gwałtownie rośnie, ponieważ organizm kobiety musi zaopatrywać w tlen nie tylko siebie, ale i rozwijające się dziecko.
A od czego zaczyna się anemia w ciąży? Zazwyczaj od niewystarczającej ilości żelaza w diecie lub problemów z jego wchłanianiem. Przyszłe mamy, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, często zmagają się z nudnościami i wymiotami, przez co trudno jest im zadbać o regularne i zrównoważone odżywianie. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest obniżone wchłanianie żelaza z jelit, które najczęściej jest efektem stanów zapalnych przewodu pokarmowego oraz celiakii.
Co więcej, do anemii w ciąży prowadzi też niedobór kwasu foliowego i witaminy B12. Kwas foliowy jest kluczowy dla produkcji czerwonych krwinek, a jego niedobór może skutkować anemią megaloblastyczną – stanem, w którym czerwone krwinki są nadzwyczaj duże i nie funkcjonują prawidłowo. Podobnie, witamina B12 jest niezbędna do produkcji zdrowych erytrocytów, a więc jej brak również może prowadzić do rozwoju anemii.
Nie można też zapomnieć o anemii wtórnej, która może wystąpić w wyniku przewlekłej choroby nerek czy przebytych zakażeń. W takich przypadkach anemia jest objawem wtórnym do choroby podstawowej i wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego – szczególnie w ciąży!
Warto również ponownie wspomnieć o anemii fizjologicznej w ciąży, która jest naturalnym zjawiskiem wynikającym z rozrzedzenia krwi przyszłej mamy. Chociaż zwykle nie wymaga leczenia, nadal ważne jest, aby regularnie monitorować wyniki badań krwi, aby upewnić się, że nie dochodzi do poważniejszych niedoborów.
Anemia w ciąży – objawy
Anemia w ciąży objawia się na wiele sposobów, a jej symptomy dość łatwo pomylić z typowymi dolegliwościami ciążowymi. To, co wyróżnia niedokrwistość, to przede wszystkim chroniczne zmęczenie i osłabienie, które nie ustępuje nawet po odpoczynku. Kobiety w ciąży często zgłaszają też duszność przy niewielkim wysiłku oraz zawroty i bóle głowy, które są wynikiem niedostatecznego dotlenienia mózgu.
Inne objawy obejmują bladość skóry i błon śluzowych, szybkie bicie serca (tachykardia) oraz problemy z koncentracją. Anemia u ciężarnej manifestuje się również poprzez nasiloną łamliwość paznokci, wypadanie włosów oraz suchość skóry. Ciężarna częściej zapada na infekcje z uwagi na obniżoną odporność.
Wymienione objawy są subtelne i zwykle rozwijają się stopniowo, dlatego tak ważna jest świadomość sygnałów wysyłanych przez ciało. Nie powinnaś ignorować nawet pozornie błahego uczucia osłabienia – wszelkie odchylenia od normy należy zgłaszać lekarzowi lub położnej podczas regularnych wizyt kontrolnych.
Anemia w ciąży – badania
Aby wykryć anemię u ciężarnej, wykonuje się pełną morfologię krwi, która mierzy ilość czerwonych krwinek, poziom hemoglobiny, hematokryt oraz wskaźniki dotyczące wielkości i objętości czerwonych krwinek.
Jeśli wyniki morfologii krwi wskazują na anemię, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań w celu ustalenia przyczyny niedokrwistości. Należy zbadać poziom żelaza w surowicy, całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC, ang. Total Iron Binding Capacity) oraz poziom ferrytyny, który odzwierciedla zapasy żelaza w organizmie.
Aby wykluczyć inne rodzaje anemii, konieczne bywa oznaczenie poziomu kwasu foliowego i witaminy B12. Ponadto, jeśli podejrzewa się anemię wtórną, warto wykonać badania potwierdzające obecność chorób przewlekłych lub infekcji.
Anemia w ciąży jakie wyniki krwi?
Rozpoznanie anemii w ciąży opiera się na dokładnej analizie wyników przeprowadzonych badań krwi. Najważniejszym wskaźnikiem jest poziom hemoglobiny – białka odpowiedzialnego za transport tlenu do wszystkich komórek organizmu.
Dla ciężarnych prawidłowe wartości hemoglobiny wynoszą powyżej 11 g/dl w pierwszym i trzecim trymestrze oraz powyżej 10,5 g/dl w drugim trymestrze – wynik poniżej wymienionych wartości wskazuje na niedokrwistość.
Kolejnym kluczowym parametrem jest hematokryt, czyli stosunek objętości czerwonych krwinek do całkowitej objętości krwi. U ciężarnych w I trymestrze ciąży powinien wynosić 31-41%, w II trymestrze: 30-39%, a w III trymestrze: 28-40%. Niski hematokryt sugeruje, że we krwi jest zbyt mało erytrocytów.
Ważny jest również wskaźnik MCV, określający średnią objętość krwinki czerwonej (ang. mean corpuscular volume). Wynik poniżej 81 fL oznacza niedokrwistość mikrocytarną – stan, w którym erytrocyty są mniejsze niż przewiduje norma. Powoduje ją niedobór żelaza. Natomiast MCV powyżej 99 fL wskazuje na niedokrwistość makrocytarną (zbyt duże erytrocyty), która wynika zwykle z niedoboru kwasu foliowego lub witaminy B12.
Kolejnym istotnym parametrem jest poziom ferrytyny w surowicy. Wynik poniżej 30 μg/L wskazuje na ostry niedobór żelaza.
Co na anemię w ciąży?
Leczenie anemii w ciąży wymaga odpowiedniego podejścia, które obejmuje zarówno zmiany w diecie, jak i suplementację. Ciężarne borykające się z anemią powinny sięgać po preparaty dostarczające składniki odżywcze wspierające walkę z niedokrwistością. W tej sytuacji sprawdzą się suplementy diety o wysokiej biodostępności, które skutecznie uzupełniają niedobory żelaza w okresie ciąży.
W suplemencie na anemię w ciąży podstawowym składnikiem jest żelazo wspierające produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny. Ponadto redukuje uczucie zmęczenia i znużenia, wspomaga układ odpornościowy, a także proces podziału komórek. Wybierając preparat, warto zwrócić uwagę na postać żelaza. Innowacyjna forma żelaza – cukrzan żelaza III minimalizuje ryzyko wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, co jest częstym skutkiem ubocznym suplementacji tego składnika.
Wśród innych składników preparatów na anemię w ciąży może znaleźć się:
- witamina C z ekstraktu owoców dzikiej róży – zwiększa przyswajalność żelaza;
- aktywna postać kwasu foliowego (sól glukozaminowa kwasu (6S)-5-metylotetrahydrofoliowego) – wysoce przyswajalna forma folianów, ma wpływ na produkcję krwi, zmniejszenie uczucia zmęczenia oraz proces podziału komórek;
- witamina B2 (ryboflawina) – pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu krwinek czerwonych oraz metabolizmu żelaza;
- witamina B6 (chlorowodorek pirydoksyny) – wpływa na produkcję czerwonych krwinek i redukcję uczucia zmęczenia.
Pamiętaj, aby swoją decyzję o wprowadzeniu do diety nowego suplementu skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.
Anemia w ciąży – co jeść?
Anemia w ciąży wymaga szczególnej uwagi, zwłaszcza jeśli chodzi o dietę. Zbilansowane odżywianie może zdziałać cuda – pomaga utrzymać właściwy poziom żelaza we krwi i zapewnia energię na cały dzień. Co więc jeść, by zadbać o siebie i swoje dziecko?
- Czerwone mięso. Soczysta wołowina, wieprzowina czy jagnięcina to doskonałe źródła żelaza hemowego, które organizm przyswaja najefektywniej. Spożywaj je jednak z umiarem (nie więcej niż 350-500 g tygodniowo), aby uniknąć nadmiaru tłuszczów nasyconych.
- Ryby i owoce morza. Łosoś, tuńczyk, sardynki czy małże to świetne źródła nie tylko żelaza, ale także kwasów omega-3, które wspierają rozwój mózgu dziecka. Unikaj surowych ryb i owoców morza ze względu na ryzyko zakażeń bakteryjnych i pasożytniczych.
- Zielone warzywa. Szpinak, jarmuż, brokuły – te zielone warzywa są pełne żelaza, kwasu foliowego i witaminy C, która pomaga w jego przyswajaniu. Koktajl z jarmużu i pomarańczy to prawdziwa bomba witaminowa!
- Rośliny strączkowe. Fasola, soczewica, ciecierzyca to prawdziwe skarbnice żelaza. Dodaj je do zupy, gulaszu czy sałatki, aby wzbogacić dietę w niezbędne składniki. Należy jednak pamiętać, że strączki mogą powodować wzdęcia, dlatego warto wprowadzać je do diety stopniowo i spożywać w umiarkowanych ilościach.
- Orzechy i nasiona. Migdały, orzechy nerkowca, nasiona dyni – to chrupiące i pełne żelaza przekąski, które można łatwo dodać do jogurtu, owsianki czy po prostu zjeść garść między posiłkami.
- Jajka warto wprowadzić do diety w dowolnej formie (po obróbce termicznej).
Nie zapominaj również o witaminie C, która wspomaga przyswajanie żelaza. Świeże pomarańcze, kiwi, truskawki, a także papryka czy pomidory są jej doskonałym źródłem. Włączenie ich do posiłków to prosty sposób na zwiększenie wchłaniania żelaza.
Pamiętaj też, aby unikać pewnych produktów, które mogą hamować przyswajanie żelaza. Kawa, herbata, mleko i produkty bogate w wapń najlepiej spożywać oddzielnie od posiłków bogatych w żelazo.
Dowiedz się więcej: Dieta bogata w żelazo w ciąży – wskazówki dietetyczne i przykładowy jadłospis
Anemia w ciąży kiedy do szpitala?
Powinnaś niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, jeśli zauważysz u siebie objawy takie jak:
- nasilające się zmęczenie,
- zawroty głowy,
- duszności przy minimalnym wysiłku,
- bladość skóry i błon śluzowych,
- szybkie bicie serca (tachykardia),
- obrzęki.
Wymienione symptomy mogą wskazywać na silną anemię, która wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
W przypadku, gdy w ciąży wyniki krwi wykazują bardzo niski poziom hemoglobiny (poniżej 7 g/dl), konieczna jest hospitalizacja w celu dożylnego podania preparatów żelaza lub – w skrajnych przypadkach – transfuzji krwi, aby szybko podnieść poziom hemoglobiny i zapewnić odpowiednie dotlenienie zarówno matki, jak i dziecka.
Może zainteresować Cię także: Kwas foliowy w ciąży. Foliany w nowych rekomendacjach PTGiP.
