- Kwas dokozaheksaenowy (DHA) jest kluczowym kwasem tłuszczowym omega-3, który wspiera rozwój mózgu, wzroku i układu nerwowego dziecka już od okresu płodowego.
- Rozwijające się dziecko nie potrafi samodzielnie syntetyzować DHA, jedynym jego źródłem jest dieta lub suplementacja mamy.
- Badania wskazują, że odpowiednia ilość DHA w ciąży może zmniejszyć ryzyko porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej oraz wspierać odporność dziecka.
- Bezpiecznym i skutecznym źródłem DHA w ciąży są algi morskie, które nie kumulują metali ciężkich i toksyn, w przeciwieństwie do niektórych ryb.
- Suplementację DHA zaleca się rozpocząć już na etapie planowania ciąży i kontynuować w trakcie laktacji, dostosowując dawkę do indywidualnych potrzeb pod kontrolą lekarza.
- Poznaj preparat DHA z alg, stworzony specjalnie z myślą o kobietach w ciąży i karmiących mamach.
Dlaczego DHA w ciąży jest kluczowe?
DHA to skrót od nazwy kwas dokozaheksaenowy. Jest to wielonienasycony kwas tłuszczowy, zaliczany do kwasów omega-3. Duże jego ilości znajdują się w rybach morskich (szczególnie tłustych), w tranie i niektórych gatunkach morskich alg. Należy podkreślić, że nasze społeczeństwo ze względu na małe spożycie ryb jest zagrożone niedoborem tego składnika.
Dlaczego suplementacja DHA w ciąży jest tak ważna? Kwas dokozaheksaenowy pełni istotną rolę w rozwoju mózgu i siatkówki, a więc tego elementu oka, który bezpośrednio odpowiada za proces widzenia. To właśnie kwas DHA jest głównym składnikiem budulcowym osłonek mielinowych komórek nerwowych i siatkówki (najważniejszym wśród wszystkich kwasów omega-3).
Co więcej, DHA nie jest syntetyzowany w organizmie płodu, co sprawia, że jego ilość jest zależna tylko i wyłącznie od spożycia tego składnika przez matkę.
Rola DHA w rozwoju układu nerwowego i wzroku płodu
DHA w ośrodkowym układzie nerwowym bierze udział przede wszystkim w regulowaniu ekspresji wielu genów, a także uwalnianiu neuroprzekaźników, regulujących pracę układu nerwowego, takich jak serotonina i dopamina.
Ponadto kwas dokozaheksaenowy korzystnie wpływa na funkcjonowanie rodopsyny, a więc białka, znajdującego się w siatkówce oka, które umożliwia percepcję bodźców wzrokowych i przekształcanie fotoimpulsu w impuls nerwowy. Oznacza to, że kwas dokozaheksaenowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu i narządu wzroku u dziecka.
Gromadzenie się DHA od II trymestru
Warto wiedzieć, że w II i III trymestrze ciąży kwas dokozaheksaenowy najbardziej intensywnie wbudowuje się w struktury ośrodkowego układu nerwowego. W III trymestrze płód gromadzi nawet 50-70 miligramów DHA na dzień. Dzieje się to nawet do drugiego roku życia dziecka i jest niezwykle istotne w prawidłowym rozwoju układu nerwowego.
Badania na modelach zwierzęcych donoszą, że niedobór kwasu DHA i jego obniżone stężenie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego może prowadzić do zmniejszenia wielkości komórek nerwowych (czyli neuronów), a także pogarszać rozwój wzroku, a dokładniej – mieć negatywny wpływ na ostrość widzenia.
Kolejnym ważnym aspektem, o którym należy wspomnieć jest fakt, iż u kobiet z cukrzycą ciążową i stanem przedrzucawkowym odnotowuje się niższe stężenia kwasu DHA we krwi pępowinowej płodu. Sprawia to, że suplementacja tym składnikiem jest szczególnie ważna właśnie dla tej grupy ciężarnych.
Długoterminowe korzyści dla dziecka
Suplementacja DHA w ciąży wpływa korzystnie na dziecko nie tylko w czasie trwania ciąży, ale również w trakcie karmienia piersią i dalszego życia.
Dostępne są badania wskazujące na stymulowanie odporności przez DHA. Substancja ta pobudza bowiem komórki układu immunologicznego (w tym makrofagi), a także stymuluje syntezę cytokin przeciwzapalnych. Pozwala to na poprawę odporności i zmniejsza zapadalność na infekcje, zarówno te wirusowe, jak i bakteryjne.
W literaturze medycznej można znaleźć również informacje na temat korzystnego wpływu suplementacji DHA na zmniejszenie ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej u dziecka. Może mieć to związek ze zmniejszaniem ryzyka samych infekcji, które często są czynnikiem spustowym do pojawienia się zaburzeń w obrębie układu oddechowego.
Co więcej, jak już wspomniano DHA bierze udział w prawidłowym rozwoju układu nerwowego, a tym samym warunkuje prawidłowy rozwój psychomotoryczny dziecka, korzystnie wpływając na zdolności do:
- uczenia się,
- koncentracji,
- zapamiętywania,
- a także prawidłowej koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Korzyści dla mamy – ciąża i połóg
Prawidłowe spożycie kwasów DHA w ciąży jest niezwykle korzystne również dla samej ciężarnej, zarówno w czasie trwania ciąży, jak i po jej zakończeniu. Suplementacja EPA (kwas eikozapentaenowy), jak i DHA może istotnie zmniejszyć ryzyko powikłań ciążowych takich jak na przykład ciężki stan przedrzucawkowy. Odpowiedni poziom DHA w ciąży warunkuje również prawidłowy rozwój łożyska, a więc narządu, który zapewnia rozwijającemu się płodowi dostęp do tlenu i substancji odżywczych.
Redukcja ryzyka przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej
Badania naukowe donoszą również o korzystnym wpływie kwasu DHA na długość trwania ciąży. Suplementacja kwasu dokozaheksaenowego przez ciężarne pozwala na zmniejszenie ryzyka porodu przedwczesnego nawet o 42%. Poród przedwczesny to poród, który odbywa się przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży, ale po ukończonym 22 tygodniu. Konsekwencją porodu przedwczesnego jest wcześniactwo, które może wiązać się z wieloma powikłaniami dla noworodka, w tym z niską masą urodzeniową.
Ochrona przed depresją poporodową i poprawa nastroju
Literatura medyczna wskazuje również, że u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi odnotowuje się obniżone stężenie kwasu DHA, jak i ogólnie kwasów omega-3. Zauważono również możliwy związek pomiędzy suplementacją DHA, a zmniejszeniem ryzyka rozwoju depresji poporodowej, choć nie zostało to ostatecznie potwierdzone. Kwas dokozaheksaenowy może korzystnie wpływać na utrzymanie prawidłowego nastroju.
Źródła DHA w ciąży
Jednym z naturalnych źródeł DHA w ciąży są:
- ryby,
- owoce morza,
- tran,
- algi morskie.
Niektóre ryby morskie mogą magazynować w swoim organizmie wiele toksyn, w tym rtęć, czy polichlorowane bifenyle. Najwięcej tych niepożądanych substancji kumulują ryby morskie, będące na szczycie łańcucha pokarmowego. Jest to między innymi tuńczyk, miecznik, czy też rekin.
W odniesieniu do tych informacji algi morskie są bezpieczniejszym źródłem DHA dla pacjentek ciężarnych i karmiących.
DHA z alg dla kobiet w ciąży
Algi morskie są bogatym źródłem DHA. Uważa się również, że są jedynym roślinnym źródłem DHA, które jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na tę substancję. Biorąc pod uwagę możliwość kumulowania wielu toksyn przez ryby morskie, preparaty z DHA z alg są zdecydowanie bezpieczniejszym wyborem zwłaszcza w czasie ciąży i laktacji.
Co jeść, aby dostarczać DHA w ciąży?
Naturalne źródła kwasu dokozaheksaenowego to przede wszystkim:
- tłuste ryby morskie – w szczególności łosoś, śledź, makrela, tuńczyk, czy też sardynki, należy w tym miejscu jednak mieć świadomość kumulacji metali ciężkich i toksyn w ich organizmach,
- siemię lniane,
- nasiona chia,
- orzechy włoskie.
Wymienione powyżej roślinne źródła kwasów omega-3 zawierają przede wszystkim kwas alfa-linolenowy, który w organizmie człowieka jest przekształcany w DHA. Proces ten nie jest jednak w stanie pokryć całkowicie zapotrzebowania na DHA w ciąży. Jeżeli decydujemy się na roślinne źródło DHA, zdecydowanie lepiej wybrać algi morskie.
Od kiedy i jak długo kontynuować suplementację DHA w ciąży?
Suplementacja DHA powinna być stosowana już przed poczęciem, a więc w tak zwanym trymestrze zerowym, czyli wówczas, gdy planuje się dziecko. Trymestr zero trwa umownie od 3 do 6 miesięcy przed poczęciem. W okresie tym warto zadbać nie tylko o prawidłowy poziom DHA, ale również kwasu foliowego i witaminy D.
W trymestrze zero powinno również zrezygnować z używek, w tym alkoholu i papierosów, by jeszcze lepiej przygotować się do planowanej ciąży. Kontynuacja suplementacji DHA powinna również trwać przez całą ciążę, a także w okresie po porodzie i w trakcie laktacji.
Ile DHA w ciąży?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników kobiety ciężarne powinny suplementować DHA codziennie. Zalecana dawka zależy jednak od kilku czynników, wśród których wyróżnia się stosowaną dietę oraz czynniki ryzyka ciąży powikłanej.
Ile DHA przy planowaniu ciąży?
Kobiety planujące ciąże również powinny rozważyć suplementację DHA, by nie dopuścić do niedoboru tej substancji. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zalecają w tym okresie suplementację DHA w dawce 200 miligramów dziennie.
Dowiedz się więcej: Od kiedy brać witaminy w ciąży?
Standardowe dawki dla prawidłowej ciąży
Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników zalecają przyjmowanie 200 miligramów DHA dziennie, co dotyczy ciąży o prawidłowym przebiegu. Dodatkowe rekomendacje sugerują jednak, że dawka ta powinna wynosić nawet 600 miligramów w przypadku kobiet, których dieta jest uboga w produkty bogate w DHA.
Wyższe dawki w ciążach zagrożonych
Jeszcze wyższą dawkę DHA powinny przyjmować kobiety, które obciążone są czynnikami ryzyka porodu przedwczesnego. W tej sytuacji rekomendowana dawka DHA wynosi aż 1000 miligramów dziennie.
DHA po porodzie i w czasie laktacji
Ilość DHA w mleku kobiety karmiącej zależy od diety i zawartości tego związku w spożywanych produktach. Mając świadomość niedostatecznego spożywania przez naszą populację produktów bogatych w DHA – warto rozważyć suplementację tego związku również w okresie laktacji.
Kontynuacja DHA w okresie karmienia – wpływ na mleko i dziecko
Suplementacja DHA w czasie laktacji zwiększa ilość tych cennych substancji w mleku matki, co sprawia, że pokrywane jest również zapotrzebowanie rozwijającego się dziecka. DHA są niezbędne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego i powstawania połączeń nerwowych, co warunkuje prawidłowy rozwój psychomotoryczny. Co więcej DHA wspiera prawidłowy rozwój narządu wzroku, a także stymuluje odporność.
W odniesieniu do organizmu matki DHA działa przeciwzapalnie, co wspiera gojenie się tkanek i regenerację organizmu kobiety po porodzie. Ponadto DHA może przyczynić się do większej stabilności nastroju, a także wspierać układ immunologiczny i tym samym odporność.
Laktacja – ile DHA na dobę?
Większość zaleceń wskazuje na konieczność suplementacji DHA w ciąży w dawce standardowej, a więc 200 mg na dobę. Taka ilość jest w stanie pokryć zapotrzebowanie matki, jak i dziecka.
Przeciwwskazania DHA w ciąży
Choć DHA są stosunkowo bezpieczną substancją, to w niektórych przypadkach jego stosowanie może wiązać się z pewnymi obostrzeniami i przeciwwskazaniami. Szczególną uwagę przy stosowaniu DHA w ciąży powinny zachować ciężarne, które borykają się z takimi stanami klinicznymi jak:
- nadwrażliwość na składniki preparatu (jest to przeciwwskazanie do stosowania danego preparatu),
- zaburzenia krzepnięcia, a także przyjmowanie leków wpływających na krzepnięcie,
- złe samopoczucie po preparatach zawierających olej rybi – niekiedy w tych przypadkach mogą pojawić się nieprzyjemne objawy związane z układem pokarmowym, w tym nudności, czy też wzdęcia.
Nadmiar DHA w ciąży
Dawkowanie DHA w ciąży należy dokładnie przedyskutować ze swoim lekarzem prowadzącym. Nadmiar każdej substancji, również DHA może wiązać się z pojawieniem działań niepożądanych, do których należy między innymi podwyższone ryzyko krwawień, czy wspomniane już dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Wybór preparatu i jego dawkowanie zależy od konkretnej sytuacji klinicznej i powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym ciążę.
Podsumowując, kwas dokozaheksaenowy to niezwykle ważny związek wspierający nie tylko rozwój dziecka, ale i dobrostan matki. Suplementację tej substancji warto szczegółowo omówić ze swoim ginekologiem.
Może zainteresować Cię także: Witaminy dla kobiety karmiącej. 7 najlepszych witamin po porodzie dla kobiety karmiącej piersią.
