Ektoina – ochrona i bezpieczeństwo
Ektoina (czyli kwas 1,4,5,6-tetrahydro-2-metylo-4-pyrimidynokarboksylowy) jest związkiem wytwarzanym naturalnie przez niektóre drobnoustroje – w szczególności ekstremofile, czyli bakterie żyjące w bardzo trudnych warunkach środowiska. Jej działanie obejmuje stabilizowanie i ochronę białek, kwasów nukleinowych i biomembran (błon biologicznych) przed szkodliwym wpływem m.in.:
- stresu osmotycznego,
- wysokich/niskich temperatur,
- wysychania.
Ektoina wykorzystywana jest w wielu dziedzinach medycyny, znalazła m.in. zastosowanie w dermatologii, otolaryngologii i okulistyce, wykazując przy tym dobry profil bezpieczeństwa (nie zaobserwowano działań niepożądanych i nie wykazano wpływu toksycznego przy zastosowaniu stężeń odpowiednich dla ludzi).
Ektoina w medycynie – preparaty z ektoiną
Aktualnie ektoinę wykorzystuje się w charakterze substancji chroniącej komórki oraz stabilizującej strukturę białek i komórek w organizmach ludzkich. Stosuje się ją w terapii chorób alergicznych w celu ograniczenia stanu zapalnego błon śluzowych nosa i zapalenia spojówek. Ektoina zmniejsza (łagodzi) dolegliwości alergiczne w przebiegu alergicznego nieżytu nosa i zapalenia spojówek. Preparaty z ektoiną zapewniają m.in. długotrwały efekt nawilżający i wspomagają regenerację podrażnionych śluzówek.
Ektoina, tworząc ochronny „film” na powierzchni komórek, chroni błony śluzowe przed kontaktem z alergenami. Redukuje objawy zespołu suchego oka (stabilizuje strukturę warstwy lipidowej filmu łzowego) i może być pomocna w jego terapii. Duże nadzieje budzą również możliwości zastosowania ektoiny w leczeniu ostrego zapalenia gardła i krtani (wykazano, że ektoina zmniejsza obrzęk szyjnych węzłów chłonnych i łagodzi kaszel).
Ektoina i hydroksyektoina (jej pochodna) mogą być wykorzystywane w terapii nowotworów płuc, a także jako czynnik ochrony radiologicznej (środek ochronny przy radioterapii), przede wszystkim ze względu na silne właściwości przeciwutleniające (antyoksydacyjne).
Ochrona skóry, czyli ektoina w kosmetykach
Ektoina mobilizuje układ immunologiczny (odpornościowy), w tym mechanizmy odporności miejscowej, np. skóry. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i immunostymulujące (zwiększające odpowiedź odpornościową). Działa protekcyjnie na keratynocyty (komórki naskórka), komórki Merkla (receptory dotyku) i komórki Langerhansa, które inicjują reakcję immunologiczną.
Ektoina ma szerokie zastosowanie w dermatologii i kosmetologii, m.in. jako składnik aktywny wielu produktów ochrony przeciwsłonecznej i kremów do pielęgnacji skóry.
Jako silny antyoksydant przeciwdziała uszkodzeniom komórek skóry na poziomie molekularnym. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym chroni przed szkodliwym oddziaływaniem promieni UV (ektoina zapobiega oparzeniom i spowalnia procesy starzenia się skóry). Wspomaga również procesy naprawcze po uszkodzeniach w wyniku ekspozycji na promieniowanie UVA i UVB.
Ektoina w kosmetykach do pielęgnacji skóry zapewnia większy stopień nawilżenia skóry i zapobiega nadmiernej przeznaskórkowej utracie wody. Wzmacnia (ochronną) barierę skórną i przeciwdziała redukcji liczby komórek Langerhansa w naskórku.
Według aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego nt. leczenia atopowego zapalenia skóry (AZS), ektoina należy do najważniejszych związków aktywnych zawartych w kosmeceutykach (preparatach o właściwościach leczniczych lub znacznie wspomagających procesy pielęgnacji naskórka).
