Czym jest insulinooporność
Insulinooporność (IR – insulin resistance) polega na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Początkowo jej poziom może być nawet prawidłowy, natomiast wskutek insulinooporności dochodzi do zwiększenia jej stężenia. Organizm chce przełamać opór tkanek.
Objawy insulinooporności
Insulinooporność sama w sobie nie jest chorobą, jest natomiast stanem, który prowadzi do wielu schorzeń.
Insulinooporność jest związana z:
- otyłością brzuszną (typu jabłko), jest ona charakterystyczna dla mężczyzn; 85% osób z insulinoopornością jest otyła;
- nadciśnieniem tętniczym: skurczowym (górnym) powyżej 130 mm Hg lub rozkurczowym (dolnym) powyżej 85 mm Hg oraz chorobami układu sercowo-naczyniowego;
- zaburzeniami lipidowymi: istotne jest podwyższenie poziomu trójglicerydów powyżej 1,7 mmol/l (150 mg/dl) i/lub stężenie HDL poniżej 1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn i poniżej 1,3 mmol/l (50 mg/dl) u kobiet;
- zespołem policystycznych jajników – charakterystyczne są tutaj nieregularne miesiączki oraz zwiększone owłosienie;
- obturacyjnym bezdechem sennym – pacjent (nawet nieświadomie) wielokrotnie budzi się w nocy, przez co jest wyczerpany w ciągu dnia;
- niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, widocznym w USG jamy brzusznej;
- nowotworami, w tym jelita grubego;
- rogowaceniem ciemnym.
Ten ostatni objaw jest markerem insulinooporności.
Co prowadzi do insulinooporności ?
Mówi się przede wszystkim o nieprawidłowym odżywianiu – diecie bogatej w cukry i tłuszcze oraz o braku ruchu. U 50% pacjentów pewną rolę odgrywają geny.
Diagnostyka insulinooporności
Precyzyjna metoda diagnostyczna (hiperinsulinowa klamra euglikemiczna, HEC) jest droga i czasochłonna, używana jest jedynie w celach naukowych. Popularna metoda, która jest oparta na pomiarach stężenia glukozy i insuliny na czczo i po obciążeniu glukozą, ma tak naprawdę małą wartość.
Po pierwsze poziom insuliny jest bardzo zmienny, zależy m.in. od tego, ile czasu minęło od ostatniego posiłku; po drugie laboratoria posługują się różnymi metodami określania stężeń; Po trzecie brak jest wartości, do których można by wyniki odnieść, tak zwanych wartości referencyjnych.
Czy zatem istnieje jakiś wiarygodny wskaźnik insulinooporności?
Wielu badaczy stawia znak równości między otyłością i insulinoopornością. Jeśli chcemy się oprzeć na badaniach z krwi, warto przyjrzeć wartościom: trójglicerydów i HDL („zdrowego cholesterolu”). Ich stosunek nie powinien przekraczać 2,0. Warto też wykonać zwykłą krzywą cukrową, czyli oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo oraz po 2 godzinach od wypicia 75 g glukozy.
Insulinooporność – jak leczyć
Badania pokazały, że skuteczność diety w zapobieganiu przejścia od insulinooporności do cukrzycy typu II wynosi od 58 do 71%. Jaką dietę wybrać? Musi spełniać kilka warunków, jej cechy to:
- ograniczona kaloryczność,
- niski indeks glikemiczny,
- ograniczenie tłuszczów
- oraz wysoka zawartość błonnika.
Kryteria te spełniają: dieta śródziemnomorska, DASH i fleksitariańska. Wbrew niektórym doniesieniom duże badanie z 2015 roku wykazało, że należy unikać alkoholu.
Najlepsze rezultaty da połączenie diety z systematycznym wysiłkiem fizycznym. Nie musi być codzienny. Wystarczy, że będzie to 5 dni w tygodniu, po około 30 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności.
Może zainteresować Cię także: 7 trików na insulinooporność, które możesz śmiało stosować każdego dnia – CZYTAJ!
Leki to ostatnia deska ratunku
Jeśli dieta i ruch nie przynoszą efektu, lekarz sięga po oręż w postaci leku – po metforminę. Metformina uwrażliwia tkanki na insulinę, ma właściwości przeciwzapalne, zapobiega powstawaniu zmian nowotworowych, zmniejsza też łaknienie.
Lek ten jest szczególnie pomocny u pacjentów z otyłością drugiego stopnia oraz u pacjentek z zespołem policystycznych jajników. Należy pamiętać, że metformina jest dodatkiem do diety i ruchu.