Rola krzemu w organizmie
Przez długi czas uważano, że rola krzemu w ludzkim organizmie jest marginalna, jednak wyniki badań z ostatnich dekad wskazują, że to tzw. „mikroelement niezbędny”. Jego spożycie rekomendowane jest przez różne normy żywieniowe.
Największą zawartość krzemu w organizmie wykazano w tkance łącznej, kościach, nerkach, wątrobie, skórze, śledzionie i płucach. Pierwiastek obecny jest we wszystkich tkankach, ale jego zawartość maleje z wiekiem; mniejsze stężenia pierwiastka obserwuje się też w niektórych stanach patologicznych (np. chorobie niedokrwiennej serca).
Krzem prawdopodobnie wspiera prawidłowe procesy wzrostu i mineralizacji kości. Poza tym krzemionka jest niezbędna do tworzenia kryształków apatytu – podstawowego nieorganicznego składnika tkanek zębowych i budulca kości. Istnieją też doniesienia, które wskazują, że krzem może wpływać na zmniejszenie stężenia „złego” cholesterolu LDL w osoczu krwi oraz wykazywać działanie przeciwmiażdżycowe. Pierwiastek ma zdolność wiązania metali ciężkich i redukowania ich szkodliwego wpływu, a kwas krzemowy może ograniczać wchłanianie i toksyczność glinu.
Biologiczne znaczenie i funkcje krzemu na poziomie molekularnym w dużym stopniu pozostaje niewyjaśnione, otwierając pole do dalszych badań, które pozwolą lepiej zrozumieć wpływ krzemu na układ kostny i inne układy organizmu.
Spożycie krzemu i dystrybucja w ustroju
Przyjmuje się, że dobowa dawka krzemu dla dorosłego człowieka powinna wynosić 20-30 mg. Średnie dzienne spożycie krzemu w populacji wynosi 20–50 mg (Europa i Ameryka Północna), jest wyższe w Chinach i Indiach (140–200 mg/dzień), gdzie ziarna, owoce i warzywa stanowią większą część diety. Co ciekawe, Chiny i Indie notują najniższe wskaźniki złamań w porównaniu do wszystkich innych regionów świata. Wyniki eksperymentów epidemiologicznych wskazują, że diety dostarczające ponad 40 mg krzemu dziennie mogą pozytywnie wpływać na gęstość mineralną kości udowej (w por. ze spożyciem poniżej 14 mg/d).
Krzemiany z pożywienia w przewodzie pokarmowym ulegają hydrolizie do łatwo przyswajalnego kwasu ortokrzemowego, który trafia do krwiobiegu i z krwią jest rozprowadzany po całym organizmie. Spora część pierwiastka z pożywienia wydalana jest drogą nerkową (z moczem), co potwierdza tezę dobrej przyswajalności krzemu z przewodu pokarmowego.
Ludzki organizm dysponuje prawdopodobnie szeregiem mechanizmów regulacyjnych, wpływających na wewnątrzustrojowe stężenie krzemu. Np. z moczem wydalane jest ok. 40 proc. krzemu absorbowanego z pożywienia, a mimo to jego stężenie w osoczu krwi jest stałe.
Krzem w diecie i suplementacji
Do dobrych źródeł krzemu w diecie należą:
- ziarna (ryż, jęczmień, owies, pszenica) i produkty zbożowe (pełnoziarniste pieczywo, razowe makarony, płatki śniadaniowe) – postać najlepiej przyswajalna przez organizm,
- warzywa korzeniowe (marchew, buraki, rzodkiewka),
- orzechy (np. laskowe, włoskie),
- owoce (rodzynki, daktyle),
- woda źródlana,
- rośliny strączkowe: fasola, kukurydza.
Przyswajalna postać krzemu znajduje się też w piwie i winie.
Krzem jest również dostępny w niektórych suplementach diety (o różnej biodostępności). Zasadniczo uważa się, że postacie monomeryczne krzemu są lepiej przyswajane przez organizm niż postacie oligomeryczne, silniej spolimeryzowane.
Nie ma dowodów na toksyczność krzemu (przyjmowanego doustnie), dlatego ustalono, że osób zdrowych (z prawidłową czynnością nerek) bezpieczna maksymalna dzienna dawka krzemu (doustna) wynosi 700–1750 mg .
Może zainteresować Cię także: Krzem i zdrowie kości – możliwości w leczeniu osteoporozy
