- Kwas alfa-liponowy (ALA) to naturalny przeciwutleniacz pełniący ważną rolę w procesach metabolicznych organizmu.
- Znany także jako kwas tioktynowy, wspomaga przemiany energetyczne w mitochondriach i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym.
- ALA wpływa na wrażliwość na insulinę, co może wspierać walkę z cukrzycą.
- Suplementacja kwasem alfa-liponowym jest zalecana, gdy jego naturalna produkcja w organizmie jest niewystarczająca.
- Sprawdź, w których produtkach występuje kwas alfa-liponowy.
Kwas alfa-liponowy co to jest?
Kwas alfa-liponowy, znany również jako kwas tioktynowy, kwas liponowy, to nasycony kwas tłuszczowy występujący naturalnie w żywych organizmach. Zbudowany jest z pięcioczłonowego pierścienia węglowo-siarkowego (3 atomy węgla i 2 atomy siarki), do którego dołączony jest łańcuch węglowy zakończony grupą karboksylową (-COOH) nadającą mu właściwości kwasu.
W organizmie kwas alfa-liponowy (ALA) może ulegać redukcji (rozszczepienie łańcucha i dołączenie atomów wodoru) do kwasu dihydroliponowego (DHLA). Oba związki dobrze rozpuszczają się w wodzie oraz rozpuszczalnikach organicznych (tłuszczach), dzięki czemu łatwo przenikają do różnych miejsc w organizmie. Zdolność do redukcji nadaje mu właściwości antyoksydacyjne, które w organizmie przekładają się na: działanie protekcyjne i regeneracyjne w obrębie nerwów, obniżenie stężenia glukozy (działanie przeciwcukrzycowe), wspomaganie przemiany lipidów, regenerację uszkodzonych tkanek, a także wiązanie jonów metali wywołujących stres oksydacyjny. Kwas liponowy odgrywa również ważną rolę w mitochondriach, gdzie pełni funkcję koenzymu biorącego udział w reakcjach wytwarzania energii niezbędnej do procesów życiowych.
Kwas alfa-liponowy jest związkiem endogennym produkowanym w organizmie, a dokładnie w wątrobie – z kwasu oktanowego i cysteiny (aminokwas zawierający atomy siarki). Ilość kwasu alfa-liponowego, jaka powstaje, jest jednak niewystarczająca, aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu, dlatego należy uzupełniać jego braki za pomocą diety lub suplementacji.
Kwas tioktynowy a kwas alfa-liponowy
Kwas tioktynowy to synonim kwasu alfa-liponowego. Obie nazwy opisują ten sam związek i są zamiennie używane w literaturze oraz składzie leków zawierających tę substancję (Acidum thioctinum, Acidum lipoicum).
Gdzie występuje kwas alfa-liponowy (kwas tioktynowy)?
Kwas alfa-liponowy w pożywieniu występuje w postaci lipolizyny, która po dostaniu się do układu pokarmowego ulega przekształceniu do kwasu liponowego. Najwięcej lipolizyny występuje w:
- podrobach wołowych (nerka, serce, wątroba);
- warzywach, takich jak: brokuły, szpinak, pomidory, groszek, brukselka;
- żółtku jaja kurzego,
- otrębach ryżowych.
Kwas alfa-liponowy – właściwości
Kwas alfa-liponowy w organizmie pełni funkcję koenzymu (niebiałkowa część enzymu). W połączeniu z lizyną tworzy kompleks przenoszący fragmenty związków pomiędzy dwoma substancjami, umożliwiając zajście reakcji. Jego obecność jest niezbędna przede wszystkim w reakcjach cyklu Krebsa, dzięki któremu dostarczana jest energia do procesów życiowych oraz wytwarzane są substancje biorące udział w innych reakcjach anabolicznych i katabolicznych np. glukoneogenezy (reakcja wytwarzania glukozy) czy syntezy aminokwasów.
Jako antyoksydant kwas liponowy wymiata wolne rodniki, których nadmierna ilość prowadzi do wywołania stresu oksydacyjnego. Stan ten prowadzi do uszkodzenia struktur komórkowych takich jak: lipidy, białka czy kwasy nukleinowe oraz przyczynia się do rozwoju miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, chorób neurodegeneracyjnych lub cukrzycy. Dodatkowo kwas liponowy nasila działanie innych przeciwutleniaczy np. witaminy C i witaminy E. Liponian ma również zdolność do wiązania szkodliwych metali tj. miedzi, kobaltu, ołowiu, rtęci, które powodują zatrucia oraz wywołują i nasilają stres oksydacyjny.
Kwas alfa-liponowy odgrywa istotną rolę w regulacji gospodarki węglowodanowej. Hamuje procesy glukoneogenezy, czyli wytwarzania glukozy z glicerolu lub mleczanów. Pobudza komórki mięśni i wątroby do pobierania glukozy z krwi, zwiększa wrażliwość na insulinę (hormon biorący udział w regulacji stężenia glukozy we krwi), a także usprawnia przekształcanie glukozy do glikogenu.
Kwas alfa-liponowy a tarczyca
Kwas alfa-liponowy może wpływać na poziom hormonów tarczycy. Prawidłowo funkcjonująca tarczyca produkuje hormony T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna). U osób cierpiących na niedoczynność tarczycy produkcja ta jest zmniejszona, przez co zostają zaburzone procesy metaboliczne w organizmie. Aby uzupełnić braki, najczęściej przyjmowana jest lewotyroksyna, czyli analog T4, który w organizmie ulega przemianie do T3 odpowiadającego za główne działanie. Kwas liponowy zmniejsza przekształcanie T4 do T3, dlatego podczas suplementacji należy zachować minimum 4 godziny odstępu między przyjęciem lewotyroksyny i kwasu tioktynowego.
Kwas alfa-liponowy (kwas tioktynowy) odchudzanie
Jednymi z właściwości kwasu liponowego jest jego zdolność do przemiany związków, w tym glukozy i tłuszczy, których nadmiar wpływa na zwiększenie masy ciała. Liponian usprawnia wychwyt glukozy w mięśniach szkieletowych i wątrobie, zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny oraz hamuje proces wytwarzania glukozy (glukoneogenezy). W ten sposób dostarczany do organizmu cukier jest w większej ilości wykorzystywany w procesach energetycznych.
Istotne znaczenie ma także wpływ kwasu liponowego na wytwarzanie chemeryny, czyli białka syntetyzowanego w tkance tłuszczowej. W organizmie odpowiada za przyrost tkanki tłuszczowej, tym samym prowadząc do otyłości. Kwas alfa-liponowy hamuje wytwarzanie chemeryny i tym samym zmniejsza przyrost masy.
Kwas alfa-liponowy na co jest?
Wielokierunkowe działanie kwasu liponowego mogłoby pozwolić na zastosowanie go w różnych schorzeniach. Dotychczas przeprowadzone badania pozwoliły na wykorzystanie go w leczeniu między innymi:
- neuropatii – zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego powstałych na skutek działania szkodliwych czynników; w przypadku kwasu alfa liponowego są to polineuropatie cukrzycowe powstałe w wyniku przewlekłej hiperglikemii (podwyższonego stężenia glukozy we krwi);
- cukrzycy – obniża poziom glukozy we krwi oraz reguluje gospodarkę węglowodanową.
Kwas alfa-liponowy regeneracja nerwów
W przebiegu niektórych schorzeń może dochodzić do uszkodzenia układu nerwowego i zaburzenia jego pracy. Kwas alfa-liponowy wykazuje działanie neuroprotekcyjne. Chroni komórki nerwowe poprzez neutralizację wolnych rodników, których nadmiar negatywnie wpływa na neurony. Dodatkowo zabezpiecza je przed działaniem utleniaczy (działanie przeciwutleniające) oraz odkładaniem blaszek beta-amyloidowych powstających w chorobach neurodegeneracyjnych. Zapobiega zanikaniu osłonek mielinowych komórek nerwowych, a także neutralizuje stan zapalny powstały w obrębie neuronów.
Zastosowanie kwasu alfa-liponowego zmniejsza występujące w przebiegu polineuropatii objawy czuciowo-ruchowe tj. drętwienie, mrowienie, zaburzenie czucia, nadwrażliwość na dotyk oraz ból pojawiające się szczególnie w obrębie dłoni i stóp. Łagodzi występujące bolesne skurcze mięśni, osłabienie ich siły czy zaburzenia chodu. W polineuropatiach, w których dochodzi do uszkodzenia neuronów unerwiających narządy (nerwy autonomiczne), kwas alfa liponowy również wpływa na ich regenerację, niwelując przy tym występujące objawy autonomiczne np. zawroty głowy, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia układu wydalniczego.
Może zainteresować Cię także: Dużo nauki? Tak omega-3 wspierają procesy uczenia się i efektywność nauki
Preparaty z kwasem alfa-liponowym
Kwas alfa-liponowy dostępny jest bez recepty i na receptę w postaci tabletek przyjmowanych doustnie. W ciężkich objawach polineuropatii kwas alfa-liponowy może być podawany z przepisu lekarza w postaci roztworu do wstrzykiwań.
Kwas alfa-liponowy bez recepty
Dostępny bez recepty kwas alfa-liponowy występuje w postaci tabletek w dawkach nawet do 600 mg (dzienna dawka). Przyjmowanie liponianu jest wskazane w przebiegu polineuropatii – szczególnie cukrzycowej (zmiany w układzie nerwowym powstające w przebiegu pojawiającej się hiperglikemii) oraz zaburzeniach metabolizmu węglowodanów.
Kwas alfa-liponowy dożylnie
Kwas alfa-liponowy może być również stosowany w postaci roztworu do wstrzykiwań podawanych dożylnie. Głównym wskazaniem do stosowania w tej formie są ciężkie objawy ruchowo-czuciowe w przebiegu polineuropatii cukrzycowej. Lek ten powinno podawać się od 2 do 4 tygodni, codziennie w dawce 600 mg (jednorazowe wstrzyknięcie) poprzez wstrzyknięcie bezpośrednio do układu krwionośnego gotowego roztworu lub podanie krótkiego wlewu (co najmniej 30 minut) po wymieszaniu z solą fizjologiczną.
Kwas tioktynowy w postaci roztworu dostępny jest wyłącznie na receptę.
Kwas alfa-liponowy (kwas tioktynowy) – dawkowanie
Kwas alfa liponowy u osób dorosłych można przyjmować w dawce od 200 do 600 mg. U osób cierpiących na polineuropatie zaleca się przyjmowanie dawki 600 mg na dobę.
Kwas alfa liponowy rano czy wieczorem?
Kwas alfa liponowy najlepiej przyjmować rano, na czczo – ok. 30 minut przed pierwszym posiłkiem. Jeżeli nie można przyjąć go rano ze względu na zażywanie innych leków, wchodzących w interakcję z lionianem (np. lewotyroksyna) można przyjąć tabletkę ok. 2 godzin po posiłku, pamiętając o popiciu jej dużą ilością wody. Nie należy przyjmować kwasu alfa liponowego z posiłkiem, gdyż może to utrudniać wchłanianie.
Kwas alfa-liponowy przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do stosowania kwasu alfa-liponowego są:
- uczulenie lub nadwrażliwość na substancję,
- niewydolność nerek,
- niewydolność wątroby.
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące leki przeciwcukrzycowe, gdyż w połączeniu z kwasem kwasu alfa-liponowym mogą niebezpiecznie obniżać poziom cukru we krwi.
Kwas alfa-liponowy w ciąży
Nie zaleca się stosowania kwasu alfa-lipowego przez kobiety ciężarne oraz karmiące piersią ze względu na brak wystarczających danych odnośnie jego bezpieczeństwa dla płodu i przenikania do mleka matki.
Z czym nie łączyć kwasu alfa-liponowego
Kwasu alfa-liponowego nie należy łączyć z:
- cisplatyną – lekiem przeciwnowotworowym, którego skuteczność może być zniwelowana przez kwas alfa-liponowy;
- lewotyroksyną – kwas alfa-liponowy obniża skuteczność jej działania;
- alkoholem – jego negatywny wpływ na neurony obniża skuteczność kwasu.
Może zainteresować Cię także: Co to jest PEA, czyli palmitoiloetanoloamid? Poznaj właściwości i zastosowanie PEA.
