Najczęstsze przyczyny zaparć

Wiele osób, zwłaszcza starszych, ma przekonanie, że wypróżnienie powinno następować raz dziennie. Tymczasem zdrowa praca jelit może oznaczać również oddawanie stolca co drugi, a nawet co trzeci dzień. Za zaparcie uznaje się sytuację, kiedy stolec oddawany jest rzadziej niż 2 razy w tygodniu.

Spis treści:

SPRAWDŹ DOSTĘPNOŚĆ:

Najczęstsze przyczyny zaparć

Najczęściej przyczyna zaparć jest nieznana – są to tak zwane zaparcia idiopatyczne, które dotyczą ponad 90% osób. Znane przyczyny można uszeregować następująco:

na poziomie samego jelita to: hemoroidy (żylaki odbytu), szczeliny odbytu, zespół jelita drażliwego (IBS, postać
z zaparciami), uchyłkowatość, przepuklina, choroba Hirschprunga (wrodzony brak zwojów nerwowych w ścianie jelita) oraz nowotwory;
stosowane leki: NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen),opioidy
(np. morfina), preparaty uzupełniające niedobór żelaza, część leków na nadciśnienie, doustne środki antykoncepcyjne,
a także leki na chorobę Parkinsona, niektóre leki przeciwdepresyjne i część przeciwpadaczkowych;
choroby kobiece: endometrioza, guzy jajnika i macicy;
choroby mózgu: choroby naczyniowe mózgu, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, guzy, zmiany pourazowe;
choroby endokrynologiczne: cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, nadczynność przytarczyc;
ciąża;
choroby psychiczne: depresja, jadłowstręt psychiczny.

To tylko część długiej listy przyczyn powstawania zaparć.

Zaparcie – kiedy iść do lekarza

Sądzi się, że zaparcie jest powszechną, niegroźną dolegliwością. Jest tak, o ile nie występują inne sygnały alarmowe. Należy być czujnym, jeżeli zaparcie jest objawem nowym, z którym wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Alarmująca jest poza tym:

gorączka,
krew w stolcu (zarówno widoczna, jak i niewidoczna gołym okiem, tzw. utajona),
spadek masy ciała (oczywiście, o ile chory nie miał intencji odchudzania się),
niedokrwistość (anemia, widoczna w badaniu morfologii krwi),
ból brzucha, który budzi pacjenta w nocy,
występowanie w rodzinie poważnych chorób jelit (raka jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna).

Obecność tych objawów zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby organicznej i wymaga konsultacji lekarskiej. Lekarz po zebraniu szczegółowego wywiadu dotyczącego zarówno wypróżnień, jak i aktualnych i przebytych chorób oraz przyjmowanych leków, po badaniu zdecyduje o ewentualnym zleceniu badań dodatkowych: zarówno z krwi (morfologia, ewentualnie glukoza, wapń, TSH), jak i ze stolca (na obecność krwi utajonej).

Szybkie sposoby radzenia sobie z zaparciami

Lista środków na zaparcia jest długa, zanim do niej przejdziemy, warto przyjrzeć się metodom niefarmakologicznym.
To dieta bogata w błonnik oraz duża ilość wody, a także wysiłek fizyczny. Zaobserwowano, że w Afryce, gdzie ludzie spożywają znacznie więcej pokarmów bogatych w błonnik, zaparcia występują bardzo rzadko.

Świetnym źródłem błonnika są otręby pszenne, muesli oraz owoce (np. jabłka i pomarańcze). Doskonałym domowym sposobem na zaparcie jest zjedzenie kilku śliwek wcześniej namoczonych.

Uwaga: ilość błonnika w diecie należy zwiększać stopniowo, a w razie braku tolerancji (objawia się wzdęciami, przelewaniem, kurczowym bólem brzucha) – wybrać alternatywę w postaci babki płesznik.

3 litry płynów (woda, herbata, soki, napoje mleczne) dzienne to w zaparciach absolutne minimum. Rano na czczo warto sięgnąć po zsiadłe mleko, kefir, bądź wodę z miodem.

Elementem radzenia sobie z zaparciami jest też wykształcenie w sobie nawyku spokojnego wypróżniania przez 15-20 minut, bez nadmiernego parcia, po śniadaniu. Najlepsza do defekacji jest postawa kuczna, nie siedząca – można pod nogi podstawić stołeczek. Systematyczna aktywność fizyczna (np. gimnastyka, spacery) to kolejny sposób na radzenie sobie
z zaparciami.

Jeśli te sposoby nie przynoszą efektu, warto zastanowić się nad leczeniem farmakologicznym. Zaczynamy od środków typu laktuloza, czopki glicerynowe, senes lub bisakodyl. Warto zdać sobie sprawę z faktu, że senesu i bisakodylu nie można stosować zbyt często – należy pamiętać o zjawisku ” rozleniwienia jelit” wskutek stosowanych leków. Dlatego lepszą alternatywą będą czopki glicerynowe lub laktuloza. Dawkę dobiera się metodą prób i błędów. W razie nieskuteczności jednego leku, niekiedy można łączyć 2 środki.