- Niedomykalność powiek to stan, w którym powieki nie zamykają się całkowicie, co może prowadzić do wysychania i podrażnienia oczu.
- Może być spowodowana uszkodzeniem nerwu twarzowego, urazami, operacjami okulistycznymi lub wrodzonymi wadami anatomicznymi.
- Nieleczona niedomykalność powiek może prowadzić do poważnych problemów, takich jak przewlekłe zapalenie spojówek, owrzodzenia rogówki czy nawet utrata wzroku.
- Leczenie może obejmować nawilżanie oczu, stosowanie opatrunków na noc, a w cięższych przypadkach zabiegi chirurgiczne mające na celu poprawę funkcji powiek.
- Poznaj izotoniczną maść do oczu łagodzącą objawy niedomykalności powiek.
Niedomykalność powiek – co to jest?
Niedomykalność powiek, nazywana w medycynie lagophthalmos, jest to zaburzenie zamykania oka, w wyniku którego powstaje szpara między dolną a górną powieką. W zależności od stopnia zaburzenia szpara ta może osiągać różne rozmiary.
Wystąpienie niedomykania powiek zazwyczaj utrzymuje się przez cały czas, zarówno w dzień, podczas mrugania, jak i w nocy podczas snu. U niektórych osób jednak dochodzi jedynie do nocnej niedomykalności powiek (czyli nocnego lagophthalmos), która jest trudna do zdiagnozowania.
Niecałkowite przykrycie gałki ocznej powieką przez dłuższy czas prowadzi do zaburzenia wydzielania filmu łzowego, wysuszania gałki ocznej, owrzodzenia, a w skrajnych przypadkach do uszkodzenia rogówki oka, co wiąże się z pogorszeniem lub utratą wzroku.
Jakie nerw unerwia powieki?
Powieki unerwiane są przez kilka nerwów, które kontrolują zarówno mięśnie odpowiedzialne za ich ruch, jak i czucie. Wyróżnia się następujące nerwy:
- nerw okoruchowy (nerw III) – unerwia mięsień dźwigacz powieki górnej, który jest odpowiedzialny za unoszenie powieki górnej,
- nerw twarzowy (nerw VII) – unerwia mięsień okrężny oka, który umożliwia zamykanie powiek,
- nerw trójdzielny (nerw V), a dokładniej jego gałąź oczna – odpowiedzialny za czucie w obrębie powiek. Gałęzie nerwu ocznego to nerw nadoczodołowy, nadbloczkowy i podoczodołowy.
Te trzy nerwy współpracują, aby umożliwić pełną funkcjonalność powiek, zarówno pod względem ruchu, jak i czucia.
Niedomykalność powiek przyczyny
Najczęstszą przyczyną niedomykalności powiek jest porażenie VII nerwu czaszkowego, nazywanego również nerwem twarzowym.
Nerw twarzowy odpowiada za unerwienie mięśni mimicznych twarzy. Składa się on z kilku rodzaju włókien, dzięki którym możliwe jest wydzielanie filmu łzowego, utrzymanie napięcia mięśni twarzy oraz poruszanie mięśniami twarzy, szyi, a także ucha. Porażenie nerwu twarzowego może wystąpić na skutek:
- chorób: nowotworowych, naczyniowych (nadciśnienie tętnicze), zakaźnych (wirusowych, bakteryjnych), degeneracyjnych, metabolicznych (cukrzyca, nadczynność tarczycy);
- urazu w obrębie głowy np. złamanie kości czaszki;
- dostania się do organizmu substancji toksycznych np. talidomidu, tlenku węgla, arsenu, zbyt dużej ilości alkoholu.
Takie porażenie nazywa się porażeniem nabytym. Istnieje również możliwość urodzenia się z porażeniem nerwu twarzowego na skutek wad wrodzonych.
Wystąpienie porażenia nerwu twarzowego objawia się zaburzeniami marszczenia czoła, zamykanie oczu, opadnięciem kącika ust czy powieki, zaburzenia widzenia.
Inną przyczyną wystąpienia niedomykalności powiek jest wykształcenie się tkanki bliznowatej. Składająca się z siedmiu warstw powieka może ulec uszkodzeniu w dowolnym miejscu, co podczas regeneracji i odbudowy komórek może prowadzić do ich nadmiernego przyrostu i powstawania bliznowca. Najczęstszymi przyczynami mechanicznego uszkodzenia powieki są: oparzenie chemiczne, porażenie słoneczne, uraz lub zespół Stevensa-Johnsona.
Niedomykalność powiek objawy
Głównym objawem niedomykania powieki jest zauważana szpara pomiędzy dolną a górną powieką, której nie da się zmniejszyć pomimo usilnego zamykania oka.
Trudniej jest zaobserwować objawy podczas nocnego niedomykania powieki. Oznakami wskazującymi na występowanie zaburzenia jest wyraźna suchość i podrażnienie oczu, pojawianie się częstych stanów zapalnych spojówek, a następnie owrzodzeń i zaburzeń widzenia.
Niedomykalność powiek leczenie nieinwazyjne
Niedomykanie powiek związane jest głównie z porażeniem nerwu twarzowego. Leczenie niedomykalności dobiera się w zależności od stopnia zaawansowania porażenia nerwu twarzowego. Porażenia te mogą być odwracalne lub nieodwracalne.
W przypadku porażenia odwracalnego stosuje się leki mające wspomóc regenerację nerwów odpowiadających za unerwienie twarzy. Porażenie nieodwracalne skutkuje trwałym zaburzeniem zamykania oka, co wiąże się z zastosowaniem chirurgicznych metod obciążających powiekę.
Przy obu rodzajach porażenia stosuje się leczenie nieinwazyjne, którego zadaniem jest przede wszystkim zadbanie o odpowiednie nawilżenie i ochronę oka przed wysychaniem. W tym celu stosuje się preparaty nawilżające gałkę oczną takie jak krople lub maści do oczu.
Maść na niedomykalność powiek
Niedomykanie powiek wiąże się ze stałym otwarciem oka. Co za tym idzie, dochodzi do wysuszania i zaburzenia produkcji filmu łzowego. Aby temu zapobiec, warto zastosować maść do oczu o właściwościach nawilżających.
Maści do oczu zawierają w swoim składzie substancje nadające im gęstą formułę i zwiększoną lepkość. Oznacza to, że lepiej przywierają do powierzchni oka oraz utrzymują się na nim dłużej niż krople do oczu. Dodatkowo mogą być one wzbogacone o substancje nawilżające, co jest szczególnie istotne przy niedomykalności powiek. Jedną z nich jest hialuronian sodu. Zbudowany z łańcuchów cukrowych tworzy na powierzchni oka powłokę zdolną do wiązania cząsteczek wody, która odpowiada za utrzymanie stałego nawadniania oka, a także chroni przed nadmiernym odparowywaniem wody.
Maść do oczu stosuje się bezpośrednio na gałkę oczną lub dla ułatwienia do worka spojówkowego. Należy pamiętać o rozprowadzeniu maści po oku poprzez zamknięcie powieki (w niedomykalności można przytrzymać delikatnie powiekę palcem) i poruszaniu gałką oczną w różne strony. Ze względu na gęstą formulację maści może ona zaburzać poprawne widzenie, dlatego zaleca się stosowanie jej głównie na noc przed snem.
Niedomykalność powiek leczenie inwazyjne
Leczenie inwazyjne opiera się na chirurgicznej ingerencji mającej na celu poprawę domykania powieki. O wdrożeniu leczenia decyduje przede wszystkim przyczyna porażenia nerwu twarzowego, a także długość trwania schorzenia.
Jedną z metod jest wszczepienie w górną powiekę złotego lub platynowego implantu, którego celem jest dociążenie powieki, przywracając tym samym zdolność do całkowitego zamykania oka. Taką samą rolę będą pełnić ciężarki zewnątrz powiekowe przyklejane do górnej powieki. Innym stosowanym rozwiązaniem jest tarsorafia, czyli tymczasowe częściowe zaszycie szpary powiekowej. Rozwiązania te umożliwiają przywrócenie całkowitego zamykania powiek, jednak nie wpływają na naprawę nerwu twarzowego.
Istnieją również sposoby leczenia opierające się na przywróceniu funkcjonalności porażonego nerwu. Możliwość ich zastosowania zależy w dużej mierze od czasu, w jakim doszło do uszkodzenia. Do technik tych zalicza się: zszycie rozerwanego nerwu, przeszczep nerwu z innej części ciała czy połączenie nerwu twarzowego z innym okolicznym nerwem.
Może zainteresować Cię także: Trehaloza skuteczna pomoc w nawilżeniu i ochronie oczu
