- Oparzenia słoneczne powstają w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne.
- Jasna karnacja, jasne włosy i oczy, spędzanie dużej ilości czasu na słońcu zwłaszcza w południe, dziecięcy wiek oraz wyjazdy do ciepłych krajów i w góry zwiększają ryzyko oparzeń słonecznych.
- Objawy oparzenia to rumień na skórze, pęcherze, nadżerka. Mogą im towarzyszyć objawy ogóle – gorączka, osłabienie, dreszcze, nudności i wymioty.
- W domowej apteczce warto mieć krem na oparzenia, spray na rany i plastry silikonowe na blizny.
- Sprawdź, co stosować na rany i oparzenia.
Jak powstają oparzenia słoneczne?
Oparzenia słoneczne to skutek uboczny nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe, które prowadzi do wywołania w obrębie skóry stanu zapalnego, co z kolei skutkuje pojawieniem się nieprzyjemnych objawów chorobowych. Promieniowanie ultrafioletowe (UV), które odpowiada za pojawianie się oparzeń słonecznych, znajduje się w zakresie widma światła słonecznego.
Kiedy jest zwiększone ryzyko oparzeń słonecznych?
Warto mieć świadomość, że w pewnych sytuacjach mamy do czynienia z większym ryzykiem poparzenia słonecznego. Do takich stanów należy przede wszystkim:
- niskie fenotypy, a więc jasna karnacja, jasne włosy i oczy – osoby z takimi cechami charakteryzują się niską zawartością melaniny w skórze, co sprawia, że jest ona słabiej chroniona przed promieniowaniem słonecznym. Melanina to nasz naturalny barwnik, który znajduje się w naskórku i który pochłania promieniowanie UV, chroniąc tym samym głębiej położone warstwy skóry;
- wiek pacjenta – oparzenia słoneczne są groźniejsze dla najmłodszych, szczególnie niemowląt, u których mechanizmy adaptacyjne i ochronne nie są jeszcze odpowiednio wykształcone;
- spędzanie dużej ilości czasu na słońcu w okresie wiosenno-letnim, szczególnie w porze południa, kiedy mamy do czynienia z największym natężeniem promieniowania słonecznego;
- wyjazdy do krajów, charakteryzujących się dużym nasłonecznieniem, ale też wyjazdy w góry – narażenie na promieniowanie UV wzrasta, im bliżej równika jesteśmy oraz na wyższych wysokościach nad poziomem morza;
- należy pamiętać, że promieniowanie UV może odbijać się od śniegu, piasku, wody, czy też betonu, a więc przebywanie na takim otoczeniu będzie zwiększać ryzyko oparzenia słonecznego.
Oparzenia od słońca – objawy
Pierwsze symptomy oparzenia słonecznego ujawniają się zazwyczaj po 4-6 godzinach od natężonej ekspozycji na promieniowanie słoneczne i mają postać zaczerwienienia – rumienia na skórze. Zaczerwienienie wynika z rozszerzenia naczyń krwionośnych w obrębie skóry właściwej. Przy dużej ekspozycji na promieniowanie UV na skórze mogą pojawić się nie tylko rumienie, ale również pęcherze i nadżerki (a więc zmiany po pękniętych pęcherzach).
Po nasilonej ekspozycji na promieniowanie słoneczne mogą pojawić się także objawy ogólne, do których zaliczamy:
- gorączkę,
- osłabienie,
- uczucie rozbicia,
- dreszcze,
- nudności i wymioty.
Oparzenia słoneczne stopnie
Oparzenia słoneczne należą do szerszej ogólnej grupy oparzeń, w której znajdziemy uszkodzenia skóry wywołane nie tylko przez promieniowanie ultrafioletowe, ale również między innymi przez kontakt skóry z wysoką temperaturą (gorące przedmioty, ciecze, płomienie), ale i z substancjami chemicznymi o potencjale żrącym charakterze. Oparzenia dzieli się na stopnie, co jest uzależnione od głębokości, na jakiej doszło do uszkodzenia. Poniżej krótka charakterystyka poszczególnych stopni oparzeń. Warto mieć świadomość, że podział ten częściej jest wykorzystywany w odniesieniu do oparzeń o innej etiologii, niż oparzenia słoneczne.
Oparzenie słoneczne 1 stopnia
W oparzeniach pierwszego stopnia mamy do czynienia z uszkodzeniem powierzchownych warstw naskórka, co wiąże się z takimi objawami jak rumień i obrzęk skóry. Jest to najlżejszy rodzaj oparzenia, po którym tylko niekiedy pozostają przebarwienia pozapalne.
Oparzenie słoneczne 2 stopnia
W oparzeniach 2 stopnia uszkodzenie dotyka już warstwy położonej pod naskórkiem, a więc skóry właściwej. Oparzenia 2 stopnia dzielimy na dwie grupy, a mianowicie na oparzenia 2A i 2B. W typie 2A mamy do czynienia z uszkodzeniem powierzchownych warstw skóry właściwej, zaś w typie 2B – z uszkodzeniem głębszych warstw skóry właściwej, co wiąże się z powstawaniem głębokich pęcherzy, a czasami nawet zaburzeń czucia oraz z wtórnymi infekcjami bakteryjnymi.
Oparzenie słoneczne 3 stopnia
W tym typie oparzenia mamy do czynienia z uszkodzeniem całej grubości skóry właściwej, a także z uszkodzeniem tkanki podskórnej i zniszczeniem przydatków skóry (są to między innymi gruczoły potowe i łojowe). Pojawia się wówczas martwica skóry i bliznowacenie.
Oparzenie słoneczne 4 stopnia
Oparzenia 4 stopnia cechują się uszkodzeniem tkanki podskórnej oraz tkanek położonych jeszcze głębiej, a więc mięśni, kości, ścięgien. Jest to najcięższy rodzaj oparzeń, który wiąże się martwicą głęboko położonych tkanek.
Reguła 9 oparzenia
W ocenie powierzchni rany oparzeniowej zastosowanie znajduje tak zwana reguła dziewiątek Wallce’a. Polega ona podziale powierzchni ciała na pewne obszary, które odpowiadają 9 lub 18% powierzchni całej skóry. Podział ten wygląda następująco:
- głowa i szyja, kończyna górna – stanowią odpowiednio 9% powierzchni,
- przód, a także tył tułowia oraz jedna kończyna dolna – odpowiednio po 18%,
- krocze – stanowi 1%.
Oparzenia słoneczne jak szybko wyleczyć?
Sposób leczenia oparzenia słonecznego zależy przede wszystkim od nasilenia objawów, a także od wieku pacjenta. W mniej nasilonych przypadkach wystarczy stosowanie produktów nawilżających i regenerujących, zaś przy bardziej doskwierających symptomach, konieczne może być włączenie preparatów na receptę.
Krem na oparzenia słoneczne
W przypadkach, kiedy mamy do czynienia wyłącznie z mało nasilonym rumieniem i pieczeniem skóry, w terapii możemy wykorzystać produkty regenerujące oraz tak zwane emolienty, które zawierają substancje o właściwościach nawilżających. W leczeniu tego rodzaju dolegliwości przydatne mogą okazać się kremy i balsamy zawierające ektoinę, a więc substancję pochodzenia naturalnego, która cechuje się nie tylko właściwościami nawilżającymi. Ektoina ma również potencjał przeciwzapalny, co może być wykorzystywane w niwelowaniu rumienia w przebiegu oparzeń słonecznych. Ponadto ektoina działa ochronnie na komórki skóry, dzięki czemu sprzyja regeneracji po oparzeniu.
Spray na rany po oparzeniach słonecznych
W sytuacji, gdy na skórze pojawiają się pęcherze i zmiany sączące, konieczna jest wizyta u lekarza i podjęcie odpowiedniego leczenia, celem zapobiegnięcia infekcji skóry i pojawienia się nieestetycznych blizn. Przy tego rodzaju objawach zastosowanie mogą znaleźć preparaty w postaci sprayu. Takie produkty powinny mieć właściwości odkażające, co będzie chronić przed wtórnymi infekcjami bakteryjnymi. Na rynku znajdziemy między innymi spraye z zawartością srebra, które wspierają procesy gojenia się tkanek i zmniejszają ryzyko nadkażenia bakteryjnego zmian.
Jeżeli lekarz stwierdzi nadkażenie bakteryjne, do leczenia zostanie włączony antybiotyk. W zależności od konkretnego przypadku klinicznego może to być antybiotyk w postaci miejscowej, a więc spray, krem lub antybiotyk ogólny na przykład w postaci tabletek doustnych.
Plastry silikonowe na blizny po oparzeniach słonecznych
W niektórych przypadkach pomimo podjęcie odpowiedniego leczenia, uszkodzenia skóry są tak duże, że zostają po nich blizny. Co robić w takim przypadku? Z pomocą przychodzą produkty w postaci żelu lub plastrów silikonowych, które zawierają w swoim składzie substancje takie jak dimetikon i symetykon oraz związki o działaniu nawilżającym. Plastry silikonowe pozwalają na zwiększenie uwodnienia blizny, a także na zmniejszenie ryzyka jej przerostu, co sprawia, że poprawia się estetyka zmiany pooparzeniowej. Plastry pozwalają także na ochronę blizny przed szkodliwym działaniem czynników środowiska zewnętrznego.
Domowe sposoby na oparzenia słoneczne
Nie warto polegać na niesprawdzonych metodach leczenia oparzeń słonecznych, ponieważ może to dodatkowo pogorszyć przebieg dolegliwości. Jeżeli mamy wątpliwości, jak poradzić sobie z oparzeniem słonecznym, to warto udać się na wizytę do swojego lekarza rodzinnego, który po ocenie stanu skóry, zaproponuje nam odpowiednie postępowanie. Jeżeli objawy, które u nas występują, nie są nasilone, warto oprzeć się na preparatach nawilżających i regenerujących, dostępnych bez recepty w większości aptek.
Jak długo boli oparzenie słoneczne?
Czas utrzymywania się dolegliwości związanych z oparzeniem zależy przede wszystkim od stopnia uszkodzenia skóry i występujących objawów. Jeżeli mamy do czynienia tylko z zaczerwieniem, to objawy ustępują w ciągu kilku dni. Jeżeli natomiast na skórze obecne są pęcherze i nadżerki, gojenie trwa dłużej, nawet do 2-3 tygodni.
Oparzenia słoneczne u dziecka
Skóra dzieci, szczególnie niemowląt i noworodków, jest bardzo delikatna, co sprawia, że wykazuje większą podatność na oparzenia słoneczne. Z tego powodu przed każdą ekspozycją na promieniowanie słoneczne powinniśmy stosować ochronę przeciwsłoneczną w postaci kremów z filtrem. Niestety, oparzenia słoneczne w dzieciństwie istotnie zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych skóry, w tym czerniaka, co sprawia, że dzieci powinny być szczególnie chronione przed tym rodzajem promieniowania.
Dowiedz się więcej: Wakacyjna apteczka dla dziecka – co powinno się w niej znaleźć?
Kiedy do lekarza z oparzeniami słonecznymi?
Kiedy warto szukać pomocy w gabinecie lekarskim? Przede wszystkim wtedy, gdy objawy nie mijają po kilku dniach oraz gdy mamy do czynienia z nasilonym rumieniem i wystąpieniem innych zmian skórnych, takich jak pęcherze czy nadżerki. Co więcej, objawy ogólne, a więc gorączka, czy dreszcze, także powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Oparzeń słonecznych nie powinniśmy bagatelizować również w odniesieniu do najmłodszych – w tym przypadku warto skonsultować się ze swoim pediatrą.
Jak chronić skórę przed oparzeniami słonecznymi?
Podstawą ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym jest stosowanie kremów z filtrem, najlepiej SPF 50. Co więcej, warto unikać przebywania na słońcu w godzinach, kiedy natężenie promieniowania UV jest największe, a więc pomiędzy godziną 11.00 a 15.00. Z pewnością przyda się również czapka z daszkiem lub kapelusz z szerokim rondem oraz wygodna, przewiewna odzież.
Co to jest SPF i jak go stosować?
SPF (od angielskich słów Sun Protection Factor) to specjalny wskaźnik, który mówi o stopniu ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Wskaźnik ten informuje nas, o ile razy dłużej możemy przebywać na słońcu bez reakcji rumieniowej, w porównaniu do sytuacji, gdy skóra nie jest posmarowana żadnym produktem. Jeżeli do rumienia dochodzi podczas 10-minutowej ekspozycji, to po zastosowaniu kremu z filtrem SPF 50, czas ten jest wydłużany aż 50-krotnie. Oczywiście nie oznacza to, że powinniśmy taką ekspozycję maksymalnie wydłużać, ponieważ produkty przeciwsłoneczne ulegają zmywaniu i konieczna jest ich ponowna aplikacja.
Na rynku znajdziemy obecnie produkty o różnym stopniu ochrony przeciwsłonecznej, a mianowicie:
- produkty o średniej ochronie przeciwsłonecznej – SPF 15 oraz SPF 30,
- produkty o wysokiej ochronie – a więc SPF 50
- produkty o bardzo wysokiej ochronie – nawet SPF 100.
Najbardziej uniwersalnymi produktami, zapewniającymi odpowiednią ochronę przed promieniowaniem UV są filtry SPF 50.
Jak używać kremów z filtrem? SPF powinno nałożyć się na skórę ciała i twarzy na 20 minut przed planowaną ekspozycją. Należy pamiętać, że konieczna jest regularna reaplikacja takiego kremu, najlepiej co 2-3 godziny. Krem powinno się nanosić ponownie po każdej kąpieli. W przypadku najmłodszych warto pomyśleć o odzieży z filtrem UV, która dodatkowo pozwala na zmniejszenie ekspozycji na promieniowanie.
Podsumowując: oparzenie słoneczne to przypadłość, która przytrafiła się choć raz większości z nas. Narażenie na słońce jest niekorzystne nie tylko ze względu na oparzenia słoneczne, ale także z uwagi na zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów skóry oraz zjawisko fotostarzenia. Z tego względu należy pamiętać o aplikacji kremów z filtrem i stosowaniu się do pozostałych zasad opisanych w tym artykule.
Może zainteresować Cię także: Zatkane ucho po basenie. Jak je odetkać?
