Płyn Lugola – co to jest?
Płyn Lugola to ciemnobrunatny wodny roztwór jodu w jodku potasu. W 1 ml płynu Lugola znajdziemy 10 mg jodu i 20 mg jodku potasu, a już nawet jedna kropla tego preparatu zawiera tyle jodu, by zahamować jego wykorzystanie przez tarczycę na dłuższy czas.
Płyn Lugola nie zawiera alkoholu, jego bazę stanowi woda destylowana (97%). Jak już zostało wspomniane, pozostałe składniki preparatu to odpowiednio: jodek potasu (2%) i jod (1%) – z uwagi na fakt, że jod jest trudno rozpuszczalny w wodzie, to najpierw jodek potasu rozpuszcza się w wodzie, a dopiero w tak przygotowanym roztworze rozpuszcza się jod. Stąd też taki skład preparatu, notabene opracowany przez francuskiego lekarza Jeana Lugola.
Istnieje jeszcze preparat zwany jodyną, który może być czasem mylony z płynem Lugola. Czym jest jodyna? To także roztwór jodu, ale rozcieńczonego w alkoholu (etanolu). Również ma ciemną barwę i podobne do płynu Lugola właściwości dezynfekujące i antyseptyczne. W zależności od dokładnego składu recepturowego, jodyna może zawierać od 2 do 10% jodu.
Płyn Lugola a katastrofa w Czarnobylu?
Płyn Lugola wiele osób może kojarzyć z następstwami katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Został opracowany w 1829 roku, ale to rok 1986 i katastrofa w ukraińskim Czarnobylu sprawiły, że szczególnie zapisał się on w historii. Wówczas płyn Lugola był podawany bezpłatnie obywatelom Polski w celu zniwelowania niekorzystnego wpływu radioaktywnego jodu, który dostał się do atmosfery podczas wybuchu, na zdrowie. Innymi słowy, zamiast wykorzystywania radioaktywnego jodu przez tarczycę, podawano zawierający jod płyn Lugola, by to ten „zdrowy” jod był wykorzystany do tworzenia hormonów tarczycy. Miało to przede wszystkim zapobiegać późniejszemu występowaniu raka tarczycy. W dalszej części tego artykułu dowiesz się, czy podawanie płynu Lugola było wówczas zasadne. Bowiem okazuje się, że płyn Lugola do picia może mieć też swoje negatywne skutki.
Płyn Lugola – zastosowanie
Przede wszystkim płyn Lugola znany jest ze swoich właściwości antybakteryjnych i odkażających. Dlatego też może być szeroko stosowany do przemywania, dezynfekowania drobnych ran i brzegów ran. Nie należy go jednak stosować (w postaci nierozcieńczonej) na otwarte i większe rany, a także bezpośrednio na błony śluzowe.
Płyn Lugola może także służyć jako środek antyseptyczny do płukania gardła, ale uwaga – dotyczy to postaci rozcieńczonej! Zwykle stosuje się rozcieńczenie 10 kropli płynu Lugola na niecałą szklankę (200 ml) przegotowanej lub destylowanej wody. Płyn Lugola może być również rozcieńczany gliceryną i wówczas taki preparat służy do pędzlowania (odkażania) migdałków i gardła. Stosuję się wówczas rozcieńczenie w stosunku 1:1.
Co ciekawe, płyn Lugola ma też zastosowanie w chemii jako odczynnik i za jego pomocą można na przykład wykrywać skrobię. Kiedy jest to przydatne? Cóż, czasami nieuczciwi producenci dodają nieco skrobi do mleka i/lub śmietany – by te wydawały się bardziej lepkie, co oznaczałoby wysoką w nich zawartość białek mleka.
Kto powinien przyjmować jodek potasu?
Uważa się, że nawet w przypadku katastrofy atomowej, nie każdy człowiek musi przyjmować płyn Lugola. Ba, nawet nie jest to zalecane! Lepiej wówczas zastosować jodek potasu, na przykład w tabletkach. Przyjmowanie jodu przede wszystkim powinno wówczas dotyczyć dzieci, a szczególnie noworodki – bo to one cechują się znacznie bardziej aktywną tarczycą, niż starsi ludzie. Jodek potasu mogą też przyjmować nastolatkowie i młodzi dorośli, zaś osoby po 40. roku życia – z uwagi na znacznie mniejsze ryzyko rozwoju nowotworu tarczycy związanego z promieniowaniem- powinni zrezygnować z korzystania z jodku potasu. Cały czas jednak mowa o sytuacji związanej z katastrofą nuklearną – bowiem poza tym kontekstem w ogóle nie poleca się podawania ludziom dużych dawek jodu. Pamiętajmy, że sporo jodu znajdziemy także w produktach, które spożywamy na co dzień wraz z dietą. Dotyczy to zwłaszcza ryb i owoców morza oraz soli i wszelkich produktów ją zawierających. W Polsce bowiem istnieje prawny zapis o konieczności jodowania soli przeznaczonej do spożycia.
Czy picie płynu Lugola może zaszkodzić?
Jak najbardziej! Płynu Lugola, jak i ogólnie dużych dawek jodu w jakiejkolwiek formie nie powinniśmy stosować profilaktycznie. O zastosowaniu jodu powinien decydować tylko i wyłącznie lekarz, specjalista. Korzystanie z jodu bez wyraźnego zalecenia może prowadzić do takich konsekwencji zdrowotnych, jak na przykład:
- niedoczynność/nadczynność tarczycy,
- choroba Hashimoto,
- problemy ze strony układu pokarmowego, np. mdłości, biegunka, bóle brzucha,
- ślinotok,
- nieżyt nosa,
- obrzęk,
- podrażnienie błon śluzowych.
Ponadto bezwzględne przeciwwskazania do przyjmowania płynu Lugola obejmują:
- okres ciąży i karmienia piersią,
- niewydolność nerek,
- gruźlica płuc,
- nadczynność tarczycy,
- choroba Duhringa,
- nadwrażliwość na jod.
