Jak dbać o wzrok?
Profilaktyka chorób oczu polega na eliminowaniu lub ograniczaniu modyfikowalnych czynników ryzyka, czyli czynników, które sprzyjają zachorowaniu, ale zależą od nas (np. tryb życia, nawyki żywieniowe).
Na szeroko rozumianą profilaktykę chorób oczu składają się m.in.:
- regularne badania okulistyczne;
- prozdrowotny styl życia i zbilansowana dieta;
- higiena narządu wzroku (w tym profilaktyka infekcji, np. częste mycie rąk ciepłą wodą z mydłem);
- higiena pracy z komputerem, m.in. prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy (światło równomiernie rozproszone), odpowiednia odległość od monitora (min. 70 cm), przerwy w pracy co 30 minut (wietrzenie pomieszczenia, spacer, ćwiczenia relaksacyjne oczu: mruganie, patrzenie w dal);
- ochrona oczu przed urazami i szkodliwym wpływem promieniowania ultrafioletowego (odzież ochronna, okulary z filtrem UV).
Działania profilaktyczne, mające na celu zdrowie i ochronę narządu wzroku, należy podejmować jak najwcześniej.
Ochrona przed stresem oksydacyjnym
Skuteczna profilaktyka chorób oczu obejmuje ochronę przed szkodliwymi skutkami stresu oksydacyjnego. Zaburzenie fizjologicznej (naturalnej) równowagi między generowaniem a neutralizowaniem reaktywnych form tlenu (ROS) grozi ich nadprodukcją.
Nadmiar ROS, które reagują z białkami, lipidami i DNA, uszkadza struktury komórkowe i inicjuje procesy zapalne. ROS mogą modyfikować strukturę chemiczną związków, które są organizmowi niezbędne do przebiegu wielu procesów fizjologicznych.
Przewlekły stres oksydacyjny przyspiesza procesy starzenia tkanek i przyczynia się do stanów chorobowych i patologicznych (jak zapalenia, nowotwory, zaburzenia krążenia, zaburzenia neurologiczne, cukrzyca). W ich przebiegu może dojść do uszkodzenia narządu wzroku (retinopatia cukrzycowa, guzy oczodołu – pierwotne i wtórne, niedrożność żył siatkówki).
Dieta dla zdrowych oczu powinna zatem uwzględniać różnorodne związki antyoksydacyjne (przeciwutleniające), w tym:
- witaminy, zwłaszcza C i E;
- karetonoidy (np. astaksantyna, β-karoten przekształcający się do witaminy A, luteina i zeaksantyna);
- kwasy tłuszczowe omega-3 (w szczególności kwas eikozapentaenowy EPA i dokozaheksaenowy DHA);
- cynk i selen.
Sprawdź, 7 produktów, które ochronią Twój wzrok
Dla zdrowia oczu: kwasy tłuszczowe omega-3
Prawidłowe widzenie w dużym stopniu zależy od fotoreceptorów, czyli specjalnych, światłoczułych receptorów siatkówki oka, które pochłaniają światło. Kwasy omega-3 znajdują się w błonach zewnętrznych segmentów fotoreceptorów i wspierają procesy odnowy tych struktur. Jeśli ich podaż jest niewystarczająca, procesy te mogą ulec zaburzeniu. Udowodniono ponadto, że kwasy omega-3 zwiększają przeżycie fotoreceptorów.
Wyniki badań wskazują, że kwasy omega-3 (zwłaszcza DHA) ograniczają obszar uszkodzenia siatkówki, jeśli dojdzie do jej niedokrwienia i niedotlenienia. Kwasy omega-3 regulują stężenie cytokin, które w nadmiarze promują przejście reakcji zapalnej w fazę chroniczną, sprzyjają miażdżycy, nowotworom i chorobom o podłożu autoimmunologicznym.
Zwyrodnienie plamki – jak ustrzec się przed AMD?
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem należy do najczęstszych przyczyn utraty widzenia centralnego; na świecie cierpi na nią 25 mln osób, w Polsce – 1,2 mln. Prognozy nie są optymistyczne – w ciągu najbliższych dwóch dekad liczba chorych zwiększy się trzykrotnie.
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD, age-related macular degeneration) odnosi się do przewlekłej, postępowej choroby siatkówki centralnej (plamki). Zagęszczenie fotoreceptorów w plamce jest szczególnie duże – to niewielka, ale bardzo wyspecjalizowana część siatkówki, która umożliwia tzw. widzenie precyzyjne. Dzięki niepozornej plamce rozróżniamy kolory, twarze, czytamy.
Jej zwyrodnienie najczęściej wiąże się z wiekiem, procesami starzenia tkanek i zmianami miażdżycowymi, które rozwijają się w drobnych naczynkach dostarczających siatkówce tlen i składniki odżywcze.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO), opracowanymi na podstawie zaleceń Royal College of Ophthalmologists, profilaktyka zwyrodnienia plamki żółtej obejmuje w szczególności:
- zaprzestanie palenia tytoniu (2-3 krotnie wyższe ryzyko zachorowania u palaczy);
- spożywanie produktów bogatych w karotenoidy, witaminy A, C i E, antocyjany, mikroelementy i kwasy omega-3 (lub suplementacja);
- bezzwłoczną konsultację lekarską w przypadku pogorszenia wzroku (szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia umożliwia poprawę widzenia lub stabilizację stanu).
- Wyniki badań klinicznych wskazują, że właściwa podaż kwasów tłuszczowych omega-3 (z dietą lub w formie suplementacji) zmniejsza ryzyko AMD blisko o 40 proc.
Może zainteresować Cię także: Neurodegeneracyjne choroby oczu – jak je leczyć?
