Propolis – co to jest?
Propolis, znany również jako kit pszczeli, to wytwarzana przez pszczoły mieszanina, zawierająca zebrane z roślin substancje żywicowe oraz enzymy, pyłki i woski. Jego nazwa pochodzi od greckich słów oznaczających (pro) „przed” i (polis) „miasto”, co tłumaczone jest jako przedmurze miasta i ma związek z głównym wykorzystaniem kitu przez te owady.
Dla pszczół bowiem, tak dawniej jak i dziś, propolis jest materiałem budulcowym ula. Służy między innymi do uszczelniania powstałych szpar, łatania uszkodzeń czy pęknięć, a także regulowania wielkości wejścia. Dodatkowo propolis wykorzystywany jest do powlekania ciał martwych intruzów dostających się do ula i mogących wydzielać szkodliwe związki będące przyczyną wielu infekcji. W przypadku szkodników o większych gabarytach np. nornic, pokryte propolisem ciała mogą ulegać mumifikacji.
Skład propolisu
Propolis produkowany jest przez pszczoły miodne należące do gatunku Apis oraz przez pszczoły bezżądłowe, które występują na różnych kontynentach i w różnych strefach klimatycznych. Z tego względu skład propolisu różni się w zależności od pochodzenia geograficznego. Dodatkowo różnice w składzie są powodowane żywicami zbieranymi z różnych rodzajów roślin.
W skład propolisu wchodzi ok 300 związków. Za główne składniki propolisu uważa się:
- żywice (w Europie pozyskiwane są z pąków: topoli, olszy, brzozy, wierzby, dębu, jesionu, kasztanowca, a także kory drzew iglastych takich jak: świerk, jodła, sosna; w krajach tropikalnych pszczoły wykorzystują wydzielinę pochodzącą z akcji czy eukaliptusa),
- woski,
- pyłki,
- polifenole,
- kwasy fenolowe – np. artepillina C,
- flawonoidy – np. apigenina, pinocembryna, pinobanksyna, galangina, chryzyna, kwercetyna,
- terpenoidy – np. terpineol, kamfora, nerol, geraniol, farnezol.
Dodatkowo w składzie propolisów znaleźć się mogą: kwasy cynamonowe, glicerydy, estry kwasu kawowego, olejki eteryczne, a także białka, aminokwasy, cukry, makro- i mikroelementy (np. sód, wapń, żelazo, mangan, krzem, magnez, cynk, selen, potas, miedź) oraz witaminy z grupy B – B1, B2, B6, witamina C i witamina E. Pomimo zróżnicowanego składu propolisów, posiadają one takie same właściwości.
Właściwości propolisu
Kit pszczeli wykazuje działania:
- przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe – może działać na wirusy i bakterie bezpośrednio lub pośrednio poprzez aktywację mechanizmów obronnych, biorących udział w zwalczaniu chorobotwórczych patogenów;
- przeciwgrzybicze – propolis hamuje wzrost grzybów z rodziny Candida (w tym najczęściej wywołujących infekcje Candida albicans) dzięki obecności flawonoidów;
- przeciwnowotworowe – składniki propolisu pobudzają apoptozę, czyli śmierć komórki; dodatkowo hamują cykl komórkowy zatrzymując ich rozwój oraz zapobiegają przerzutom do innych części organizmu;
- immunomodulujące – u ludzi propolis stymuluje wytwarzanie komórek odpornościowych organizmu, a także pobudza wytwarzanie cytokin biorących udział w odpowiedzi immunologicznej;
przeciwzapalne – obecność flawonoidów i terpenoidów zmniejszają wytwarzanie leukotrienów i prostaglandyn, biorących udział w powstawaniu stanu zapalnego, a także jego mediatorów tj. interleukin, tlenku azotu.
Zastosowanie propolisu
Pomimo wielokierunkowego działania propolisu, tylko niektóre jego właściwości wykorzystywane są obecnie w lecznictwie. Jednym z nich jest zdolność immunomodulacyjna, czyli wpływ propolisu na układ odpornościowy poprzez pośrednią aktywację makrofagów odpowiedzialnych za pochłanianie i niszczenie chorobotwórczych drobnoustrojów tj. bakterii i wirusów. Przyczynia się on również do zwiększania produkcji przeciwciał oraz wzmocnienia odporności komórkowej. Z tego względu propolis wykorzystywany jest w preparatach na odporność, mających na celu wzmocnienie układu immunologicznego, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, postaci tabletek do ssania, syropów i kropli doustnych. Preparaty te mogą być wzbogacone w witaminę C, selen oraz cynk, co dodatkowo wpływa na wzmocnienie odporności.
Bardzo często wykorzystywane jest również działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne propolisu, które wspomaga leczenie infekcji obejmujących błonę śluzową gardła. Dlatego też kit pszczeli jest składnikiem tabletek do ssania oraz aerozoli na gardło. Znajdziemy go też w preparatach stomatologicznych, w postaci roztworów do higieny jamy ustnej.
Propolis zawierający związki polifenolowe wykazujące właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwutleniające wykorzystywany jest także w maściach ułatwiających gojenie ran. Ogranicza dostęp drobnoustrojów do powierzchni uszkodzonej skóry oraz usuwa wolne rodniki pojawiające się w wyniku oparzeń. Również w procesie gojenia ran istotne znaczenie ma działanie przeciwzapalne związków propolisu, gdyż uwolnione mediatory stanu zapalnego podczas uszkodzenia tkanki wywołują zapalenie, które spowalnia regenerację. Maść zawierającą w składzie propolis można stosować na rany powstałe w wyniku uszkodzenia mechanicznego, oparzenia, owrzodzenia, łuszczycy, trądziku, a także przy występującym świądzie odbytu.
Jak długo można stosować propolis?
Naturalne pochodzenie kitu pszczelego pozwala na stosowanie go u dorosłych, osób starszych, dzieci, a nawet kobiet w ciąży, dla których istnieją specjalne produkty zawierające propolis. Również jako surowiec naturalny nie ma ograniczeń co do czasu jego stosowania, jednak posiada silny potencjał alergizujący i może doprowadzić do rozwoju alergii.
Używając aptecznych preparatów zawierających dodatki innych związków, zawsze należy zwrócić uwagę na czas kuracji zalecany przez producenta!
Może zainteresować Cię również: Naturalny sposób na przeziębienie i grypę: MIÓD MANUKA
