- Sól fizjologiczna to izotoniczny roztwór chlorku sodu – 0,9% NaCl.
- Izotoniczny oznacza, że stężenie roztworu jest identyczne ze stężeniem płynów w komórkach organizmu.
- Pozwala to na bezpieczne stosowanie soli fizjologicznej do przemywania oczu i ran, inhalacji oraz nawilżania śluzówek.
- Może być stosowana u dzieci już od 1. dnia życia. Jest również całkowicie bezpieczna dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
- Poznaj nasze produkty do inhalacji, w tym sól fizjologiczną Nebu-dose Isotonic.
Co to jest sól fizjologiczna?
Sól fizjologiczna to wodny roztwór chlorku sodu (NaCl) w stężeniu 0,9%. Jest takie samo, jak płynów w komórkach organizmu. To oznacza, że sól fizjologiczna jest izotoniczna, czyli obojętna dla tkanek. Dzięki temu medycyna wykorzystuje ją na różne sposoby, np. do zastrzyków czy przemywania ran.
Możesz spotkać się także z wyższą zawartością chlorku sodu niż w soli fizjologicznej – hipertoniczny roztwór mieści się zwykle w stężeniu ok. 1,5-3%. Jego aplikacja np. na błony śluzowe stworzy środowisko o wyższym stężeniu niż płynów w komórkach. Ponieważ organizm zawsze dąży do równowagi, będzie starał się wyrównać tę różnicę – woda wypłynie z tkanek, żeby rozcieńczyć zasolone środowisko zewnętrzne. Ten efekt również znalazł swoje zastosowanie w medycynie.
Czy sól fizjologiczna jest na receptę?
Sól fizjologiczna w ampułkach o pojemności 5 ml dostępna jest bez recepty. Z kolei na receptę możesz kupić większe butelki, zawierające np. 250 lub 500 ml płynu. Są one przeznaczone m.in. do wlewów – w soli fizjologicznej można rozpuścić leki podawane dożylnie.
Czy sól kuchenna to sól fizjologiczna?
Czy sól kuchenna to sól fizjologiczna? Chociaż te dwa pojęcia mają ze sobą sporo wspólnego, nie oznaczają tego samego. Sól kuchenna to czysty chlorek sodu (NaCl), natomiast sól fizjologiczna to jego wodny roztwór w odpowiednim stężeniu.
Czy sól fizjologiczna to to samo, co woda z solą?
Teoretycznie gdyby rozpuścić sól kuchenną w wodzie w dokładnie określonych proporcjach, można otrzymać sól fizjologiczną. Jednak wymagałoby to precyzyjnego odważenia składników, a dokładnie 0,9 części soli na 99,1 części wody.
Ponadto domowej roboty woda z solą nie jest sterylna. Sól fizjologiczna w ampułkach jest przeznaczona do stosowania w celach medycznych, więc odznacza się odpowiednią jałowością i można ją bezpiecznie stosować do oka czy na błony śluzowe.
Czy sól fizjologiczna to to samo co woda morska?
Zarówno sól fizjologiczna, jak i woda morska zawierają chlorek sodu. Oba te płyny wystepują w stężeniu izotonicznym. Mimo to znacząco się od siebie różnią. Sól fizjologiczna zawiera tylko dwa składniki – wodę i chlorek sodu.
Z kolei woda morska jest bogata w różne naturalnie występujące mikroelementy, takie jak miedź, selen czy siarka. Jej naturalne stężenie jest zbyt wysokie do zastosowań medycznych, dlatego zazwyczaj rozcieńcza się ja wodą oczyszczoną. W ten sposób można uzyskać zarówno roztwór izotoniczny, jak i hipertoniczny w bezpiecznym stężeniu.
Sól fizjologiczna właściwości
Właściwości soli fizjologicznej wynikają przede wszystkim z jej izotonicznego, zgodnego z ludzkimi płynami ustrojowymi stężenia. Dzięki niemu może być bezpiecznie stosowana na rany, błony śluzowe czy do oczu. Nie powoduje podrażnień ani uszkodzeń komórek, nie ingeruje też w ich wnętrze.
Sól fizjologiczna skutecznie nawilża błony śluzowe, dzięki czemu może być aplikowana np. do nosa czy w formie inhalacji. Jej działanie oczyszczające wykorzystywane jest przy przemywaniu oczu czy ran, a prosty skład sprawia, że praktycznie nie wywołuje reakcji alergicznych.
Dodatkowo sól fizjologiczna w ampułkach to roztwór jałowy, pozbawiony wszelkich mikroorganizmów, które potencjalnie mogłyby wywołać zakażenie. Dlatego może być bezpiecznie stosowana nawet we wrażliwe i skłonne do infekcji miejsca, takie jak oko czy przerwana skóra.
Czy sól fizjologiczna działa wykrztuśnie?
Chociaż sól fizjologiczna nie ma bezpośredniego działania wykrztuśnego, to może pośrednio pomagać w oczyszczaniu dróg oddechowych. Jej właściwości nawilżające i oczyszczające wykorzystywane są w nebulizacjach, poprzez które roztwór dociera w głąb dróg oddechowych.
Sól fizjologiczna do inhalacji na kaszel może przynieść ulgę w przypadku nadmiaru gęstej wydzieliny w oskrzelach, ponieważ nawilża śluzówkę i w ten sposób wspomaga jej odkrztuszanie. Jednak efekt ten znacznie wzmacniają dodatkowe składniki, jakie znajdują się w niektórych ampułkach, np. ektoina czy kwas hialuronowy.
Czy sól fizjologiczna odkaża?
Nie, sól fizjologiczna nie ma właściwości odkażających. Nie zabija drobnoustrojów tak, jak robią to środki antyseptyczne na bazie srebra czy oktenidyny. Mimo to powszechnie stosuje się sól fizjologiczną do przemywania ran – ma to na celu mechaniczne usunięcie zanieczyszczeń, martwych tkanek i częściowo także drobnoustrojów.
Jak wygląda sól fizjologiczna?
Sól fizjologiczna wygląda jak zwykła woda – to przezroczysty, bezbarwny i pozbawiony zapachu płyn. Najczęściej spotkasz ją zapakowaną w jednorazowe, plastikowe ampułki o pojemności 5 ml, w dużych opakowaniach zbiorczych po 100 sztuk. Sól fizjologiczna w aptekach jest jednak dzielona i zazwyczaj możesz kupić nawet pojedyncze ampułki.
Sól fizjologiczna zastosowanie
Wszechstronność soli fizjologicznej sprawia, że jest ona jednym z najczęściej stosowanych roztworów w medycynie. Sprawdza się w wielu różnych sytuacjach – od nawilżania śluzówek, poprzez przemywanie ran, aż po inhalacje i kroplówki. Sprawdź, na co sól fizjologiczna może przydać się w domowej apteczce.
Sól fizjologiczna do rozpuszczania leków
Izotoniczne stężenie soli fizjologicznej sprawia, że jest ona obojętna dla organizmu. Dlatego stanowi świetny rozpuszczalnik do leków podawanych dożylnie i domięśniowo – służy do rozcieńczania preparatów podawanych w kroplówkach i zastrzykach. Oprócz tego sól fizjologiczną w ampułkach wykorzystuje się do rozpuszczania niektórych leków podawanych w formie nebulizacji.
Sól fizjologiczna do iniekcji
Szpitale i inne placówki medyczne z powodzeniem wykorzystują na co dzień sól fizjologiczną do iniekcji różnych leków. Służy także jako płyn nawadniający, który podawany jest we wlewie w celu przywrócenia równowagi elektrolitowej.
Pamiętaj jednak, że zwykła sól fizjologiczna bez recepty nie nadaje się do takiego zastosowania. Jest ona przeznaczona wyłącznie do zewnętrznej aplikacji, natomiast do iniekcji wykorzystuje się preparaty na receptę oraz dopuszczone w lecznictwie szpitalnym.
Sól fizjologiczna do oka
Czy sól fizjologiczną można wpuszczać do oczu? Tak, pod warunkiem że korzystasz ze świeżo otwartej, jałowej ampułki. W tej postaci roztwór NaCl może być bezpiecznie stosowany do:
- przemywania oczu – pomaga usunąć wszelkie ciała obce z powierzchni rogówki, np. drobinki kurzu czy alergeny;
- pielęgnacji soczewek kontaktowych – może posłużyć do przemycia ich przed założeniem i po zdjęciu;
- nawilżania – w tym wypadku lepiej sprawdzą się krople z dodatkiem np. kwasu hialuronowego, jednak doraźnie możesz zastosować także sól fizjologiczną;
- pielęgnacji oczu niemowlaka – często gromadzi się w nich wydzielina, którą rodzice muszą regularnie usuwać. Sól fizjologiczna świetnie się do tego nadaje.
Sól fizjologiczna do nosa
Do nosa sól fizjologiczna w ampułkach stosowana jest w celu jego nawilżenia i oczyszczenia. Przyda się zwłaszcza w przypadku mocno wysuszonej śluzówki, np. w sezonie grzewczym czy podczas pracy w klimatyzowanych pomieszczeniach. W takich warunkach suche powietrze źle wpływa na kondycję błon śluzowych dróg oddechowych, dlatego warto je regularnie nawilżać.
Oprócz tego roztwór NaCl oczyszcza nos z substancji, które mogą wywołać podrażnienie, np. pyłków drzew czy traw. Jest więc lubiana przez alergików, ponieważ pomaga im łagodzić objawy uczulenia. Z kolei sól fizjologiczna na zatkany nos może pomóc ze względu na swoje właściwości nawilżające. Jej aplikacja upłynni nieco gęsty katar i ułatwi jego wydmuchanie.
Sól fizjologiczna do ucha
Sól fizjologiczna może być bezpiecznie zakroplona do ucha w celu jego oczyszczenia z nagromadzonej woskowiny. Pomaga ją zmiękczyć i rozluźnić, jednak jej działanie jest łagodne i może nie wystarczyć w przypadku większej ilości wosku. Dlatego w takich przypadkach lepiej skorzystać z dedykowanych aerozoli do czyszczenia uszu. Ponadto sól fizjologiczna może być wykorzystana do przepłukania ucha, jednak taki zabieg warto wykonać w porozumieniu z lekarzem.
Sól fizjologiczna na rany
Sól fizjologiczna może być bezpiecznie stosowana na różne typy ran, m.in. otarcia, skaleczenia czy świeżo wykonany piercing. Służy do przepłukania uszkodzonej skóry i usunięcia z niej zanieczyszczeń czy wysięku. Bywa też pomocna w przypadku ran w obrębie jamy ustnej. Przykładowo stosuje się schłodzoną sól fizjologiczną po wyrwaniu zęba – płukanie dziąsła łagodzi ból i zmniejsza ryzyko infekcji.
Roztwór NaCl jest też wykorzystywany do pielęgnacji trudno gojących się ran. Umożliwia bezbolesne odklejanie opatrunków, które czasem przylegają do uszkodzonej skóry zbyt mocno. Zdejmowanie ich na sucho może wywołać ból i podrażnienie delikatnych tkanek, dlatego lepiej wcześniej obficie zwilżyć plaster solą fizjologiczną.
Sól fizjologiczna na zatoki
W leczeniu zapalenia zatok pomocne są zwłaszcza inhalacje. Sól fizjologiczna może być w ten sposób zaaplikowana w celu nawilżania śluzówki i upłynnienia zalegającej w górnych drogach oddechowych wydzieliny. Takie nebulizacje mogą ułatwić oddychanie i zmniejszyć ryzyko rozwoju nadkażenia bakteryjnego, a tym samym skrócić czas trwania infekcji.
Oprócz tego izotoniczny roztwór chlorku sodu jest wykorzystywany do płukania zatok. Odbywa się to przy pomocy specjalnej butelki i saszetek, z których przygotowuje się roztwór. Jedna taka saszetka rozpuszczona we wskazanej przez producenta ilości wody tworzy płyn o stężeniu izotonicznym, natomiast jeśli rozpuścisz dwie saszetki, to przygotujesz roztwór hipertoniczny. W pierwszym przypadku płukanie zatok wspomoże ich oczyszczenie i nawilżenie, z kolei przy podwójnej porcji – upłynni wydzielinę i ułatwi jej usunięcie.
Sól fizjologiczna do inhalacji
Inhalacje z soli fizjologicznej oczyszczają drogi oddechowe, a także nawilżają śluzówkę i łagodzą jej podrażnienia. Mogą być stosowane do leczenia infekcji zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych.
Podczas nebulizacji, które mają wspomóc leczenie kataru i zapalenia zatok, warto oddychać przez nos. Dzięki temu wdychana mgiełka osiądzie bezpośrednio na zainfekowanej błonie śluzowej. Z kolei inhalacje z soli fizjologicznej na gardło czy kaszel powinny być wykonywane przez usta – wtedy substancje aktywne dotrą dalej w głąb dróg oddechowych.
Sól fizjologiczna z kwasem hialuronowym
Sól fizjologiczna na kaszel działa poprzez nawilżenie śluzówki i oczyszczenie dróg oddechowych. Efekt ten jest wzmocniony, jeśli ampułki zawierają dodatek kwasu hialuronowego. To substancja, która potrafi związać dużą ilość wody, dzięki czemu ma silne właściwości nawilżające. Takie inhalacje szybko wzmacniają wysuszoną i podrażnioną śluzówkę, mogą też złagodzić suchy, „szczekający” kaszel.
Inhalacje z soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego pomagają także w przypadku nadmiaru zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Silna absorpcja wody upłynnia śluz i ułatwia jego odkrztuszenie, co prowadzi do oczyszczenia dróg oddechowych.
Sól fizjologiczna z ektoiną
Ektoina to substancja naturalna, która podobnie jak kwas hialuronowy wiąże wodę, przez co działa nawilżająco. Jednak oprócz tego wykazuje właściwości przeciwzapalne, stabilizuje też błony komórkowe nabłonka dróg oddechowych. Z tego względu ektoina jest wykorzystywana w preparatach na alergię oraz na objawy przeziębienia.
Inhalacje z soli fizjologicznej z dodatkiem ektoiny mają silne działanie nawilżające, dlatego sprawdzą się także w przypadku bólu gardła czy suchego kaszlu. Ponadto dzięki stabilizacji błon komórkowych wzmacniają barierę ochronną przed docierającymi z powietrzem szkodliwymi czynnikami, takimi jak alergeny czy drobnoustroje. Dlatego ektoina i sól fizjologiczna stosowane są też do inhalacji na alergię.
Dowiedz się więcej: Ektoina – co to, działanie, skutki uboczne. Ektoina do inhalacji, do nosa, w kosmetykach.
Sól fizjologiczna w ciąży
Wszystkie dostępne zastosowania soli fizjologicznej są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Jej aplikacja do nosa, oczu czy w formie nebulizacji to doskonały sposób na oczyszczenie i nawilżenie. Może pomóc w łagodzeniu objawów przeziębienia, alergii czy nadmiernej suchości.
Inhalacje z soli fizjologicznej to dobra alternatywa dla wielu leków na katar, które są przeciwwskazane dla przyszłych mam. Pamiętaj jednak, że ampułki mogą zawierać dodatkowe składniki. Chociaż większość z nich, np. ektoina czy kwas hialuronowy, również jest bezpieczna dla ciężarnych, to są pewne wyjątki. Dlatego zawsze warto sprawdzić w ulotce, czy dany preparat może być stosowane przez kobiety w ciąży.
Sól fizjologiczna dla noworodka
Roztwór NaCl to niezbędny element pielęgnacji także dla dzieci. Od kiedy sól fizjologiczna może być stosowana u maluchów? Ponieważ to łagodny środek, jest bezpieczny dla noworodków już od 1. dnia życia. Rodzice wykorzystują go na kilka sposobów:
- higiena nosa – sól fizjologiczna jest wykorzystywana do codziennej higieny, czyli przemywania twarzy w okolicy noska;
- pielęgnacja oczu – u małych dzieci w kącikach oczu gromadzi się zwykle spora ilość wydzieliny, którą trzeba regularnie usuwać. Najlepiej wykonać to przy pomocy jałowego gazika nasączonego solą fizjologiczną, która nie podrażni oczu i delikatnej skóry wokół nich;
- odciąganie kataru – warto zakroplić sól fizjologiczną przed tym zabiegiem, żeby upłynnić nieco wydzielinę i ułatwić jej mechanicznie usunięcie. Z kolei po odciąganiu dobrze jest nawilżyć z jej pomocą oczyszczoną śluzówkę.
Dowiedz się więcej: Sól fizjologiczna dla noworodka – po co, jaką wybrać, kiedy i jak stosować?
Sól fizjologiczna przechowywanie
Prawidłowe przechowywanie soli fizjologicznej jest kluczowe, żeby zachować jej jałowość. Przede wszystkim powinna być trzymana w temperaturze nieprzekraczającej 25°C, w ciemnym miejscu, z dala od bezpośredniego światła słonecznego.
A jak wygląda kwestia przechowywania soli fizjologicznej po otwarciu? Tak naprawdę jednorazowe ampułki powinny być zużyte natychmiast, ponieważ z upływem czasu tracą swoją jałowość. Istnieje ryzyko, że do środka dostaną się bakterie i wirusy z otoczenia, które następnie zaaplikujesz np. do oka czy na ranę. Pamiętaj też, że nie powinno się wykorzystywać tej samej ampułki jednocześnie do zakrapiania oczu i nawilżania nosa, właśnie ze względu na ryzyko przeniesienia drobnoustrojów do zdrowych tkanek.
Co można użyć zamiast soli fizjologicznej?
Czasem sól fizjologiczna do inhalacji jest zbyt łagodnym środkiem, zwłaszcza w przypadku mocno nasilonych objawów. W takiej sytuacji sięgnij po ampułki do nebulizacji przeznaczone do leczenia określonych dolegliwości, np.:
- na mokry kaszel – wykonaj inhalację z hipertonicznego roztworu chlorku sodu, który rozrzedzi zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę i ułatwi jej odkrztuszenie;
- na suchy kaszel – wypróbuj sól fizjologiczną z kwasem hialuronowym. Zastosowanie takiej kombinacji spotęguje efekt nawilżający i może złagodzić suchość i podrażnienie śluzówki gardła, krtani i oskrzeli;
- na alergię – wykorzystaj ampułki z dodatkiem ektoiny, która zmniejsza objawy alergii. Działa także nawilżająco oraz wzmacnia barierę ochronną błony śluzowej przed czynnikami drażniącymi;
- na katar – może pomóc w przypadku wodnistej wydzieliny lub lekko zatkanego nosa. Natomiast przy silnej blokadzie lepiej sprawdzi się hipertoniczny roztwór chlorku sodu, który upłynni śluz oraz zmniejszy obrzęk błony śluzowej, a tym samym ułatwi oddychanie.
Z kolei w przypadku pielęgnacji ran sól fizjologiczna możesz wykorzystać do przepłukania uszkodzonej skóry, jednak pamiętaj o zastosowaniu preparatu zwalczającego drobnoustroje, np. na bazie jonów srebra. Wykazują one działanie bakteriobójcze, dzięki czemu chronią ranę przed zakażeniem. Występują w różnej postaci, np. jako suchy spray, który dodatkowo kontroluje wysięk i wspiera proces gojenia.
Zastosowanie soli fizjologicznej do oczu czy nosa powinno być raczej doraźne. W aptekach znajdziesz wiele preparatów przeznaczonych konkretnie do łagodzenia dolegliwości w tych okolicach, np. nawilżające czy przeciwalergiczne krople do oczu, a także spraye do czyszczenia uszu.
Kiedy nie stosować soli fizjologicznej?
Chociaż sól fizjologiczna jest bezpieczna nawet dla noworodków, istnieją sytuacje, w których jej użycie jest niewskazane. W rzadkich przypadkach zdarza się np. uczulenie na chlorek sodu, które uniemożliwia korzystanie z jego roztworów. Problem ten dotyczy jednak głównie podania dożylnego, natomiast aplikacja na skórę czy błony śluzowe nie powinna wywołać żadnych problemów.
Każdorazowo przed zastosowaniem jakiegokolwiek preparatu, zwróć uwagę na jego datę ważności – po terminie nie nadaje się do aplikacji w żaden z omawianych wyżej sposobów. Przyjrzyj się także wyglądowi ampułki i nie korzystaj z niej, jeśli jest uszkodzona lub płyn zmętniał.
Czy sól fizjologiczna może uczulać?
Sól fizjologiczna ma bardzo prosty skład, a dodatkowo stężenie zgodne z ludzkimi płynami ustrojowymi, dlatego ryzyko reakcji alergicznej jest ekstremalnie niskie. Zdecydowana większość pacjentów dobrze ją toleruje, jednak w rzadkich przypadkach zdarza się uczulenie na chlorek sodu. Jego objawy są łagodne i mogą obejmować:
- podrażnienie i zaczerwienienie,
- świąd i pieczenie w miejscu aplikacji,
- obrzęk błon śluzowych po podaniu.
Może zainteresować Cię także: Inhalacje – na czym polegają, kiedy i jak je wykonywać. Co do inhalacji? Wszystko, co musisz wiedzieć o inhalacjach.