- Szczepionka na grypę w sezonie 2025/2026 jest zalecana wszystkim osobom ze względu na mutację wirusa, co wymaga corocznej aktulizacji składku szczepionki.
- Szczepionka nie wywołuje grypy, ale przygotowuje układ odpornościowy do szybkiej reakcji, dzięki czemu choroba – jeśli wystąpi – ma łagodniejszy przebieg i mniejsze ryzyko powikłań.
- Najlepszy czas na szczepienie to okres od września do listopada, aby organizm zdążył wytworzyć odporność przed szczytem zachorowań przypadającym zimą.
- Szczepionkę można przyjąć w przychodni POZ lub w aptece.
- Bezpłatna szczepionka na grypę przysługuje dzieciom, kobietom w ciąży i seniorom powyżej 65. roku życia, natomiast dorośli między 18. a 64. rokiem życia mogą skorzystać z 50% refundacji.
Dlaczego warto zaszczepić się przeciw grypie w sezonie 2025?
Każdego roku na grypę choruje kilkadziesiąt milionów osób na świecie. Jej przebieg oraz liczne późniejsze powikłania stanowią realne zagrożenie zdrowotne. Szczepienie jest jednym ze sposobów zapobiegania rozwojowi choroby lub złagodzenia jej przebiegu.
W sezonie 2025/2026 warto zaszczepić się przeciw grypie nawet wówczas, jeśli poddawano się szczepieniu w poprzednich latach.
Ciągłe mutacje wirusów ułatwiają im ominięcie wytworzonych wcześniej mechanizmów obronnych w organizmie człowieka oraz sprzyjają ich wnikaniu i infekowaniu komórek. Z tego względu co roku skład szczepionki ulega zmianie.
Na podstawie analiz i badań umieszcza się w nich cząstki nowych szczepów wirusów, które stanowią największe zagrożenie w danym sezonie grypowym. Przeciwciała wytworzone po przyjęciu szczepionki we wcześniejszych latach dalej chronią organizm, jednak mogą być one nieskuteczne wobec aktualnych szczepów wirusa grypy.
Skuteczność szczepionki na grypę – jak działa?
Szczepionka na grypę zawiera w swoim składzie inaktywowane cząstki wirusów, które nie są w stanie wywołać infekcji. Po zaszczepieniu układ odpornościowy wytwarza przeciwciała oraz tzw. komórki pamięci immunologicznej. Dzięki temu podczas wniknięcia wirusa grypy organizm jest w stanie bez problemu go rozpoznać, szybko wyprodukować przeciwciała neutralizujące zagrożenie i zapobiec rozwojowi infekcji.
Szczepionka na grypę cechuje się wysoką skutecznością – 40-70%. Składa się na to kilka czynników tj. rodzaj szczepów wirusów aktywnych w sezonie grypowym, indywidualny stan zdrowia organizmu, wiek oraz czas, jaki upłyną od zaszczepienia do kontaktu z wirusem. Na skuteczność szczepionki wpływa również poziom wyszczepienia populacji. Im więcej osób zaszczepionych, tym skuteczność jest większa.
Szczepienie daje nie tylko odporność indywidualną, chroniąc przed infekcją, ale również odporność zbiorową, która zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na grypę osób niezaszczepionych.
Czy po szczepieniu na grypę można zachorować?
Tak, po szczepieniu można zachorować na grypę, gdyż nie chroni nas ono przed wnikaniem wirusów do organizmu.
Szczepionka na grypę ma przygotować układ odpornościowy do szybkiej reakcji w przypadku zetknięcia z wirusem. Zawiera ona inaktywowane cząstki wirusa, po kontakcie z którymi organizm wytwarza specyficzne przeciwciała odpowiedzialne za jego zniszczenie. Dzięki temu, gdy do organizmu dostanie się wirus grypy, układ odpornościowy reaguje szybciej – aktywuje przeciwciała i niszczy patogen, zapobiegając rozwojowi infekcji o ciężkim przebiegu.
Należy pamiętać, że po szczepieniu na grypę można zachorować, jednak samo podanie szczepionki nie wywołuje grypy.
Czy szczepienie przeciw grypie jest obowiązkowe w Polsce?
Szczepienie na grypę w Polsce nie jest obowiązkowe, jednak jest zalecane – ze względu na możliwy ciężki przebieg choroby i liczne powikłania.
Kto powinien zaszczepić się przeciw grypie?
Szczepionka na grypę zalecana jest wszystkim osobom – zarówno dzieciom powyżej 6. miesiąca życia, jak i młodzieży, dorosłym, kobietom w ciąży oraz seniorom – o ile nie istnieją przeciwwskazania do podania szczepionki.
Szczególną grupą osób, które powinny się zaszczepić, są osoby powyżej 60. roku życia. Wraz z wiekiem obniża się naturalna odporność organizmu oraz rozwijają się choroby przewlekłe, zwiększające podatność na infekcje.
Zaszczepić powinny się również osoby chorujące na choroby przewlekłe, takie jak: astma oskrzelowa, cukrzyca, choroby neurologiczne, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), choroby wątroby, niewydolność nerek czy niewydolność układu krążenia.
Szczególną ostrożnością powinni wykazać się także pacjenci po przeszczepach narządów oraz osoby z obniżoną odpornością – u nich ryzyko ciężkiego przebiegu grypy i powikłań jest zdecydowanie wyższe.
Szczepienia przeciw grypie w Polsce – gdzie można się zaszczepić?
Obecnie szczepienia przeciw grypie w Polsce wykonywane są w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) lub punkcie szczepień w aptece.
Szczepienie przeciw grypie w przychodni POZ
Szczepienia przeciw grypie najczęściej wykonywane są w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), gdzie mogą zostać zaszczepione wszystkie grupy pacjentów – dzieci, dorośli, seniorzy oraz kobiety w ciąży.
Aby móc poddać się szczepieniu, najpierw należy zgłosić się do lekarza na wizytę stacjonarną lub teleporadę, w celu otrzymania recepty na szczepionkę, a następnie umówić się na termin szczepienia. W niektórych przychodniach może być ono wykonane jeszcze tego samego dnia. W przypadku wizyty stacjonarnej lekarz od razu może zakwalifikować pacjenta do wykonania szczepienia i wypisać receptę. Po wykupieniu szczepionki pacjent wraca do przychodni, gdzie wykonywane jest szczepienie.
Szczepionka na grypę musi być przechowywana w lodówce (temperatura od 2°C do 8°C), dlatego do jej transportu do przychodni zaleca się stosowanie specjalnych wielorazowych toreb termoizolacyjnych, które przez ok. 1 godzinę utrzymują wymaganą temperaturę. Taką torbę można zakupić w aptece razem ze szczepionką.
Jeśli szczepienie odbywa się w innym terminie niż w dniu wizyty u lekarza lub teleporady, konieczna jest osobna wizyta kwalifikacyjna.
Usługa wykonania szczepienia w przychodni POZ jest bezpłatna, a jedynym kosztem związanym ze szczepieniem na grypę jest zakup szczepionki.
Szczepienia przeciw grypie w aptece – jak to wygląda krok po kroku?
Szczepienie przeciw grypie można wykonać bezpłatnie również w aptekach, które podpisały umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, posiadają warunki do przeprowadzania szczepień oraz zatrudniają personel z odpowiednimi kwalifikacjami.
Szczepienie przebiega podobnie jak w przychodni POZ. Chcąc zaszczepić się w aptece, należy osobiście lub telefonicznie umówić się na konkretny dzień i godzinę. Szczepienia wykonywane są w specjalnie przeznaczonych do tego pomieszczeniach. Farmaceuta posiadający odpowiednie przeszkolenie przeprowadza kwalifikację polegającą na wypełnieniu przez pacjenta kwestionariusza oraz zadaniu pytań związanych z obecnym stanem zdrowia. Przy braku przeciwwskazań wykonywane jest szczepienie, które następnie odnotowywane jest w elektronicznej karcie szczepień pacjenta, widocznej później na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP).
W aptece zaszczepić mogą się osoby dorosłe oraz starsze. Kobiety w ciąży, dzieci i młodzież przed ukończeniem 18. rokiem życia mogą być szczepione tylko w przychodniach POZ.
Czy do szczepienia w aptece potrzebna jest recepta?
Nie, do szczepienia przeciw grypie w aptece nie trzeba posiadać recepty od lekarza. Farmaceuta ma możliwość wystawienia refundowanej recepty przed wykonaniem szczepienia (w tym recepty bezpłatnej dla osób powyżej 65. roku życia).
Jeśli wcześniej została wystawiona recepta lekarska na szczepionkę przeciw grypie, jak najbardziej można umówić się na szczepienie w aptece i zrealizować receptę tuż przed szczepieniem.
Kto może wykonać szczepienie w aptece?
Szczepienie w aptece wykonuje farmaceuta, który ukończył kurs kwalifikacji i wykonywania szczepień ochronnych.
Ile trwa szczepienie i jakie formalności trzeba spełnić?
Szczepienie w aptece trawa zazwyczaj kilkanaście minut, w ciągu których odbywa się kwalifikacja, wystawienie recepty (jeśli potrzeba) oraz podanie szczepionki. Aby móc się zaszczepić wystarczy jedynie zabrać ze sobą dowód tożsamości, na podstawie którego farmaceuta zarejestruje szczepienie w systemie, wypełnić kwestionariusz oraz podpisać zgodę na wykonanie szczepienia.
Szczepionka na grypę 2025 – którą wybrać?
W sezonie 2025/2026 dostępne są trzy rodzaje szczepionek podawane w iniekcji domięśniowej:
- inaktywowana szczepionka na grypę zawierająca rozszczepiony wirus grypy (typ „split”),
- inaktywowana szczepionka na grypę podjednostkowa zawierająca powierzchniowe białka wirusa grypy: hemaglutyninę i neuraminidazę (typu „sub-unit”),
- wysokodawkowa inaktywowana szczepionka na grypę zawierająca rozszczepiony wirus grypy (typu „split”).
Wszystkie szczepionki są czterowalentne, co oznacza, że zawierają w sobie cząstki czterech szczepów wirusa grypy – dwa typu A i dwa typu B.
Wszystkie trzy rodzaje szczepionek są równie skuteczne. Wybór uzależniony jest od wieku, indywidualnych zapotrzebowań pacjenta, zaleceń lekarza oraz dostępności na rynku. Dwa pierwsze rodzaje szczepionki mogą być podawane dorosłym oraz dzieciom od 7. miesiąca życia. Wysokodawkowa szczepionka rekomendowana jest dla osób powyżej 60. roku życia.
Dlaczego skład szczepionki na grypę ulega zmianie?
Co roku skład szczepionki na grypę ulega zmianie. Jest to podyktowane zmianami w materiale genetycznym wirusów, które zapewniają im przetrwanie. Wytworzone w organizmie przeciwciała likwidują konkretne szczepy wirusów, zapobiegając ich dalszemu rozprzestrzenianiu i namnażaniu. Jest to pewnego rodzaju znak dla wirusów, informujący o zagrożeniu i potrzebie zmian warunkujących ich dalsze przeżycie. W materiale genetycznym dochodzi do mutacji, które uniemożliwiają rozpoznanie je przez organizm i pozwalają na rozprzestrzenianie się. Z tego względu konieczna jest coroczna zmiana składu szczepionek.
Nowe szczepy do szczepionek wybiera się dzięki badaniom i analizom prowadzonym przez specjalne ośrodki zlokalizowane na całym świecie. Na podstawie zebranych informacji wybiera się te, które stanowią największe zagrożenie w danym sezonie.
Refundacja i bezpłatna szczepionka na grypę
W Polsce szczepionka na grypę jest objęta refundacją i można ją kupić z 50% odpłatnością. Dla niektórych może być ona bezpłatna. Kryterium decydującym jest wiek pacjenta oraz przysługujące mu dodatkowe uprawnienia.
Może zainteresować Cię także: Elektroniczna karta szczepień dla dzieci ma powstać do końca 2025 roku.
Kto może otrzymać szczepionkę na grypę za darmo?
Bezpłatna szczepionka na grypę przysługuje dzieciom od 7. miesiąca do 18. roku życia, seniorom powyżej 65. roku życia oraz kobietom w ciąży. Aby ją otrzymać, ważne jest posiadanie prawidłowo wypisanej recepty. Szczepionka na grypę powinna być przepisana z odpłatnością 50% oraz umieszczonym dodatkowym uprawnieniem pacjenta. Dla dzieci „DZ”, dla seniorów „S”, a dla kobiet w ciąży „C”.
Szczepionka na grypę wysokodawkowa ze względu na swoją specyfikację nie została wpisana na listę leków objętych dodatkowymi uprawnieniami, dlatego nie może być wydawana bezpłatnie. Podlega ona częściowej refundacji.
Refundacja częściowa – dla jakich grup pacjentów?
Szczepionka na grypę z częściową refundacją obejmują pacjentów dorosłych między 18. a 64. rokiem życia. Odpłatność za taką szczepionkę wynosi 50%, czyli ok. 27 zł. Wyjątkiem jest szczepionka wysokodawkowa, która jest refundowana dla osób powyżej 60. roku, a jej koszt wynosi ok. 82 zł.
Kiedy najlepiej zaszczepić się przeciw grypie?
Zaszczepić się przeciw grypie można w każdym momencie sezonu grypowego, który trwa od października do maja. Najlepiej jednak przyjąć szczepionkę przed lub na początku okresu zachorowań, tj. od września do listopada, aby dać organizmowi czas na wytworzenie pełnej odporności.
Jakie są działania niepożądane szczepionki na grypę?
Po podaniu szczepionki na grypę mogą pojawić się miejscowe lub ogólnoustrojowe działania niepożądane o łagodnym nasileniu. Są to:
- bolesność, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu podania szczepionki,
- podwyższona temperatura ciała: stan podgorączkowy lub gorączka,
- nudności,
- wymioty,
- bóle mięśni,
- osłabienie,
- ból głowy.
Pierwsze z nich pojawiają się w przeciągu 6-12 godzin od podania szczepionki i zazwyczaj ustępują po 1-2 dniach.
Rzadko dochodzi do rozwoju silnego odczynu poszczepiennego. Warto jednak zwrócić uwagę na występujące zaburzenia oddychania, obrzęk wokół ust, pokrzywkę czy przyspieszone bicie serca. Nasilające się niepożądane objawy mogą być pierwszą oznaką rozpoczynającej się reakcji anafilaktycznej.
Czy szczepionka na grypę chroni przed wszystkimi szczepami wirusa?
Szczepionka na grypę nie chroni przed wszystkimi szczepami wirusa. Odporność w organizmie rozwija się tylko wobec tych wariantów, które zostały uwzględnione w składzie preparatu. Ponieważ wirus grypy ulega częstym mutacjom, skład szczepionki jest co roku aktualizowany, aby zapewnić ochronę przed szczepami, które najprawdopodobniej wystąpią w danym sezonie.
Warto więc regularnie poddawać się szczepieniu – nawet jeśli nie zapobiegnie każdej infekcji, to znacząco zmniejszy ryzyko zachorowania, złagodzi przebieg choroby i uchroni przed powikłaniami, które mogą być szczególnie niebezpieczne u osób starszych, przewlekle chorych oraz dzieci.
Może zainteresować Cię także: Oseltamiwir – działanie, wskazania i dawkowanie w leczeniu grypy. Skuteczny lek na grypę.
