Szczepionka przeciwko wirusowi HPV
Szczepionka przeciwko wirusowi HPV powstaje drogą rekombinacji genetycznej. Otrzymywana jest z wysoko oczyszczonych, wirusopodobnych cząsteczek białka, które tworzą otoczkę wirusa (kapsyd). Szczepionka nie zawiera materiału genetycznego – DNA wirusa HPV, dlatego po jej podaniu nie ma ryzyka zakażenia komórek, namnażania się wirusa i w efekcie wywołania choroby. Podanie szczepionki wiąże się z rozwinięciem odpowiedzi immunologicznej przeciwko typom wirusa zawartym w szczepionce. Co istotne, szczepionka nie służy do leczenia już istniejących zmian wywołanych zakażeniem HPV.
Dlaczego szczepionka przeciwko wirusowi HPV jest taka ważna?
Statystyki dotyczące nowotworu raka szyjki macicy nie napawają optymizmem. Co roku w Polsce prawie 3 tysiące kobiet słyszy diagnozę: rak szyjki macicy. Liczbę tę można zmniejszyć dzięki działaniom profilaktycznym. Jednym z nich jest szczepienie przeciwko wirusowi HPV, którego skuteczność potwierdzona jest badaniami. Szacuje się, że szczepionka może zapobiec aż 70% przypadków raka szyjki macicy, 80% przypadków raka odbytu i 60% przypadków raka pochwy. Szczepionka chroni przede wszystkim przed onkogennymi typami wirusa HPV – 16 i 18, odpowiedzialnymi za zmiany przednowotworowe i nowotworowe narządów płciowych, odbytu oraz gardła.
Obecnie medycyna nie dysponuje żadnymi lekami przeciw wirusowi HPV, stąd też tak istotna jest profilaktyka przeciwko rozwojowi raka szyjki macicy, zwłaszcza w formie szczepienia.
Kto i kiedy powinien zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV?
Szczepionka przeciwko HPV wykazuje największą skuteczność u osób, które przed zaszczepieniem nie miały kontaktu z wirusem, dlatego też szczepienie rekomendowane jest przed rozpoczęciem współżycia seksualnego.
Szczepienie zalecane jest u:
- dziewcząt i chłopców w wieku 11-12 lat,
- osób do 26 roku życia, które wcześniej nie były szczepione.
Rozważa się również podawanie szczepionki przeciwko wirusowi HPV osobom między 27 a 45 rokiem życia, u których podanie szczepionki może przynieść korzyści.
Rodzaje dostępnych szczepionek
W Polsce zarejestrowane są 3 rodzaje szczepionki przeciwko wirusowi HPV: 2-walentna, 4-walentna i 9-walentna, co oznacza że chronią odpowiednio przed zarażeniem 2, 4 lub 9 typami wirusa HPV, przy czym każda z nich chroni przed tymi najbardziej onkogennymi wirusami typu 16 i 18. Mowa o:
Cervarix – 2-walentna szczepionka przeciwko wirusowi HPV, skierowana przeciwko dwóm najbardziej onkogennym typom wirusa – 16 i 18, podawana domięśniowo.
Silgard – 4-walentna szczepionka przeciwko wirusowi HPV, chroni przed 4 typami wirusa: najbardziej onkogennymi – typ 16 i 18 oraz odpowiedzialnymi za brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste) – typ 6 i 11, podawana domięśniowo.
Gardasil 9 – najnowsza, dostępna od 2015 roku, 9-walentna szczepionka przeciwko wirusowi HPV, chroni przed 9 typami wirusa: najbardziej onkogennymi – typ 16, 18 oraz typem 9, 11, 31, 33, 45, 52 i 58, podawana domięśniowo.
Szczepienie składa się z 3 oddzielnych dawek, podawanych w odstępie 2 i 6 miesięcy od przyjęcia pierwszej dawki, przy czym wszystkie trzy należy przyjąć w ciągu jednego roku. Niezależnie od rodzaju szczepionki, każda z nich zapewnia wysoką skuteczność ochrony przed zakażeniem wirusem HPV.
Koszt szczepienia
Obecnie w Polsce szczepienie przeciwko HPV jest zalecane, natomiast nie jest obowiązkowe. Oznacza to, że szczepienie nie jest realizowane w ramach obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych i nie jest refundowane z budżetu państwa. Całkowity koszt szczepionki ponosi Pacjent i wynosi on około 400-600 zł za jedną dawkę.
Chcąc wykonać szczepienie przeciwko wirusowi HPV warto w pierwszej kolejności zorientować się, czy na terenie naszego miejsca zamieszkania realizowany jest samorządowy program zdrowotny, w ramach którego można bezpłatnie wykonać szczepienie z zakresu zalecanych.
Przeciwwskazania do szczepienia
Szczepionka przeciwko HPV nie powinna być podawana dziewczynkom poniżej 9 roku życia, kobietom w ciąży oraz osobom uczulonym na którykolwiek z jej składników. Jeśli po podaniu szczepionki wystąpiły działania niepożądane, należy wstrzymać się
Przeciwwskazaniem do szczepienia są choroby z towarzyszącą wysoką gorączką. Wystąpienie niewielkiego wzrostu temperatury czy łagodnych zakażeń górnego układu oddechowego nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko wirusowi HPV.
Powikłania po szczepionce przeciwko wirusowi HPV
Szczepionki przeciwko HPV są uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane. Najczęstsze działania niepożądane jakie towarzyszą podaniu szczepionki związane są z reakcją miejscową, na skutek wykonanego zastrzyku. Należą do nich:
- ból,
- obrzęk,
- zaczerwienienie,
- swędząca wysypka alergiczna,
- gorączka.
Szczepienie a cytologia
Dostępne szczepionki nie chronią przed wszystkimi typami wirusa HPV. Spośród 150 obecnie poznanych, szczepienie chroni przed zakażeniem 9 z nich, a co najważniejsze przed tymi o największym potencjale nowotworowym. Nie oznacza to jednak, że kobieta zaszczepiona powinna zrezygnować z badań profilaktycznych. Pomimo szczepienia w dalszym ciągu zalecane jest regularne wykonywanie cytologii.
