Czym jest wirus HPV?

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego należy do rodziny Papillomaviridae. Do tej pory poznano ponad 150 typów wirusów, na podstawie ich sekwencji DNA.

Wspomaga leczenie stanów zapalnych oraz regenerację błony śluzowej pochwy.
To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
NAZWA WYROBU MEDYCZNEGO: Ectifem globulki. ZASTOSOWANIE: Wspomagająco w leczeniu stanów zapalnych oraz regeneracji błony śluzowej pochwy. PODMIOT PROWADZĄCY REKLAMĘ: Solinea sp. z o.o. PRODUCENT: Solinea sp. z o.o.
Reklama

Wszystkie tkanki organizmu ludzkiego podatne są na zakażenie wirusem HPV, jednak każdy konkretny typ wirusa wykazuje tropizm (selektywny wybór tkanki) do określonej tkanki. Część wirusów HPV może wnikać i namnażać się w nabłonku skóry, zaś część będzie infekować i rozmnażać się w błonie śluzowej narządów płciowych, gardła oraz spojówek, wywołując brodawki. Niektóre z nich mogą okazać się zmianami przedrakowymi, które z czasem będą przekształcać się w nowotwory.

Biorąc pod uwagę zdolność brodawczaka do powstawania nowotworów, wirusy HPV możemy podzielić na wysokoonkogenne lub niskoonkogenne.

Wirus HPV - Czy to już rak?

HPV niskiego ryzyka nie posiada potencjału wywołującego nowotwory. Brodawczak tego typu zdolny jest jedynie do powodowania łagodnych uszkodzeń i zmian w obrębie szyjki macicy oraz innych błon śluzowych, lecz nie prowadzi to do rozwinięcia raka. Zazwyczaj zmiany te są nieszkodliwe i z czasem znikają samoistnie. Spośród wirusów HPV niskiego ryzyka rakotwórczego główną przyczyną powstawania brodawek na narządach płciowych jest brodawczak typu 6 i 11.

Brodawczak wysokiego ryzyka związany jest bezpośrednio z procesem postawania komórek nowotworowych. Spośród tej grupy, wirus HPV 16 i wirus HPV 18 odpowiada za rozwój raka szyjki macicy oraz części ustnej gardła.

Wirus HPV - Czy to już rak?

Jaki związek ma wirus HPV z rakiem szyjki macicy?

Zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej następuję podczas stosunku seksualnego, zarówno waginalnego, analnego jak i oralnego. Wirus HPV przenoszony jest podczas kontaktu z nabłonkiem lub naskórkiem, dlatego też nietrudno jest się nim zarazić. Stosowanie prezerwatyw może zmniejszyć ryzyko zakażenia, lecz nie wyklucza go całkowicie.

Nieco trudniej jest zarazić się wirusem HPV przez przedmioty codziennego użytku, takie jak ręczniki, klapki, przedmioty higieny osobistej, jednak jest to możliwe, zwłaszcza przy nieprzestrzeganiu zasad higieny. Do zakażenia może również dojść podczas porodu. Wirus HPV obecny w drogach rodnych zakażonej kobiety z łatwością przechodzi na nowonarodzone dziecko.

Kto jest narażony na zakażenie wirusem HPV?

Osobami najbardziej narażonymi na zakażenie brodawczakiem są osoby aktywne seksualnie. Szacuje się, że około 75-80% osób będzie mieć kontakt z wirusem, co najmniej raz w życiu. W grupie największego ryzyka zakażenia wirusem HPV są młode kobiety pomiędzy 20 a 25 rokiem życia ze względu na niewystarczające przygotowanie układu odpornościowego, niedojrzałość nabłonka wyściełającego drogi płciowe oraz wyższą liczbę partnerów seksualnych w porównaniu z kobietami na dalszym etapie życia.

Do czynników ryzyka zakażenia wirusem HPV zalicza się:

  • dużą liczbę partnerów seksualnych – im większa ich ilość liczba, tym większe ryzyko zakażenia brodawczakiem,
  • wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
  • seks oralny,
  • partnerzy seksualni z grup ryzyka,
  • brak stosowania prezerwatyw,
  • nieodpowiednią higienę okolic intymnych,
  • długotrwałą antykoncepcję hormonalną,
  • korzystanie ze wspólnych ręczników, publicznych pryszniców.

Jeśli dojdzie do zarażenia, osobami najbardziej narażonymi na bycie nosicielem wirusa HPV, są osoby z pierwotnymi lub wtórnymi niedoborami odporności, dzieci, osoby starsze oraz osoby niezaszczepione przeciwko HPV.

Wśród czynników ryzyka przewlekłego zakażenia należy wymienić nieprawidłową odpowiedź odpornościową, zaburzoną mikrobiotę pochwy oraz brak integralności komórek nabłonka.

Objawy zakażenia wirusem HPV

Objawy zakażenia brodawczakiem przez dłuższy czas są utajone. Choroba nie daje żadnych znaków, a jej wykrycie możliwe jest na podstawie wykonanej cytologii. Wirus HPV może być bezobjawowy nawet przez kilka lat, a pierwsze objawy widoczne gołym okiem najczęściej świadczą o jego zaawansowanej fazie.

Objawami zakażenia wirusem najczęściej są zmiany umiejscowione w okolicach intymnych i odbycie. Są to niegroźne (zazwyczaj wywołują je wirusy o niskiej onkogenności) i bezbolesne brodawki zwane kłykcinami kończystymi. Początkowo kłykciny kończyste mają postać niewielkich, bezbolesnych i twardych grudek, które z czasem przekształcają się w płaskie, delikatnie odstające od skóry zmiany kształtem przypominające kalafiora. Ich barwa może być różowa, brunatna, czerwona bądź zbliżona do koloru skóry. Zazwyczaj kłykciny kończyste są bezbolesne, jednak czasami może im towarzyszyć świąd lub pieczenie, a także krwawienie, zwłaszcza w trakcie stosunku lub gdy dojdzie do naruszenia brodawki.

Pojawienie się kłykcin kończystych wymaga konsultacji z dermatologiem, który wdroży odpowiednie leczenie miejscowe z wykorzystaniem maści i kremów. Zaawansowane zmiany zazwyczaj wymagają leczenia chirurgicznego, krioterapii lub elektrokoagulacji. Nie należy lekceważyć pojawienia się brodawek, licząc na ich samoistne zniknięcie, ponieważ wykazują one tendencję do licznych zmian, w tym zmian nowotworowych.

Diagnostyka wirusa HPV – dlaczego kobiety powinny regularnie chodzić na cytologię?

Rak szyjki macicy jest nowotworem, któremu można zapobiec jeżeli zostanie on wykryty we wczesnym stadium rozwoju. Niska świadomość o zagrożeniu, jakie niesie ze sobą brodawczak oraz brak profilaktyki, wpływają na wysoką śmiertelność wśród kobiet. W wielu przypadkach brodawczak wykrywany jest w stadium, na leczenie którego jest już niestety za późno, dlatego też bardzo ważne jest regularne poddawanie się badaniom cytologicznym. Umożliwiają one szybką diagnozę i znacznie zwiększają prawdopodobieństwo wyleczenia.

W Polsce każda kobieta w przedziale wiekowym 25-59 lat, raz na 3 lata ma zagwarantowaną bezpłatną cytologię w ramach programu „Profilaktyka raka szyjki macicy” realizowanego przez narodowy Fundusz Zdrowia. Bezpłatne badanie może wykonać każdy ginekolog posiadający kontrakt z NFZ.

Wśród wskazań do wykonania badania znajduję się:

  • profilaktyka nowotworowa,
  • weryfikacja nieprawidłowych wyników cytologii,
  • planowanie lub bycie w ciąży (obecność wirusa HPV w drogach rodnych kobiety skutkuje przeniesieniem go na niemowlę w trakcie porodu),
  • aktywność seksualna,
  • obecność wielu partnerów seksualnych (nawet jeden kontakt seksualny może być momentem, podczas którego dochodzi do zakażenia brodawczakiem),
  • występowanie nieprzyjemnych, nawracających dolegliwości ze strony układu moczowo-płciowego,
  • kontrola po leczeniu raka szyjki macicy.

WHO zaleca wykonywać badania przesiewowe u wszystkich kobiet powyżej 30 roku życia

Oprócz cytologii można zastosować również:

  • test na obecność wirusa HPV – wykrywa DNA wirusa za pomocą PCR,
  • kolposkopię – na badanie najczęściej kierowane są kobiety w celu potwierdzenia diagnozy przy dodatnim wyniku cytologii. Pozwala wykryć atypowe komórki lub naczynia krwionośne za pomocą specjalnego mikroskopu – kolposkopu,
  • biopsję – przy pomocy mikroskopu pobierany jest wycinek materiału do dalszych badań, co potwierdzi albo wykluczy diagnozę.

Po jakim czasie powtórzyć badanie? – zalecenia WHO:

  • ujemny wynik kolposkopii lub ujemny wynik cytologii – po 3, maksymalnie po 5 latach,
  • ujemny wynik testu na obecność wirusa HPV – po 5 latach,
  • po zabiegu chirurgicznym – po roku.

Dowiedz się więcej: Cytologia – TO NIE BOLI! Wszystko, co musisz wiedzieć o badaniu cytologicznym

Leczenie wirusa HPV

Niestety na dzień dzisiejszy nie istnieje farmakologiczna metoda leczenia zakażenia wirusem HPV. W większości przypadków zakażenie narządów płciowych brodawczakiem, mija samoistnie po 12-24 miesiącach. U osób zakażonych postępuję się zgodnie ze strategią „ wait & see” czyli czekaj i obserwuj.

Badanie cytologiczne wykonywane jest co 6 miesięcy, aby kontrolować, czy dochodzi do cofnięcia się objawów choroby lub odwrotnie – następuje zaostrzenie choroby w kierunku rozwoju zmian nowotworowych. Postępujące zmiany należy usunąć chirurgicznie metodami destrukcyjnymi, które pomagają wyeliminować tkankę będącą zmianą przed nowotworową.

Do metod destrukcyjnych należy:

LEEP – (loop electrosutgical excision procedurę) polega na usunięciu nieprawidłowej tkanki za pomocą pętli elektrochirurgicznej, znajdującej się pod działaniem prądu o niskim napięciu.

CKC (cold knife conization) polega na wycięciu fragmentu szyjki macicy zmienionego choroba za pomocą ostrego noża,

KRIOTERAPIA – polega na zamrażaniu zmian przednowotworowych przy użyciu metalowej sondy, schłodzonej związkami chemicznymi (np. sprężonym azotem).

Pomimo skuteczności zabiegów destrukcyjnych na wysokim poziomie, zachorowalność HPV po zabiegu nadal pozostaje wysoka. Ponadto, tak inwazyjne zabiegi chirurgiczne wymagają ogólnego lub całkowitego znieczulenia, mogą powodować krwawienia, zwiększać krwawienie menstruacyjne, zwężać kanał szyjki macicy, co może utrudniać zajście w ciąże, zwiększyć ryzyko poronień oraz przedwczesnych porodów.

Aby zapobiec rozwinięciu się zaawansowanych zmian szyjki macicy, strategię „czekaj i obserwuj” warto wspomóc poprzez stosowanie preparatu z polikarbofilem i karboksymetylo-beta-glukanem. Nie tylko pomaga ochraniać i zwalczać zakażenia wirusem HPV (cofa zmiany szyjki macicy małego stopnia), ale również zmniejsza ryzyko wystąpienia ponownych infekcji po przeprowadzonych zabiegach na szyjce macicy.

Wirus HPV - Czy to już rak?

Profilaktyka wirusa HPV – szczepienie

Obecnie wiadomo jest, że wszystkie przypadki zachorowań na raka szyjki macicy poprzedza przewlekła infekcja wywołana wirusem HPV. Na rynku dostępne są szczepionki przeciw HPV, które chronią przed wirusem typu 16 i 18 – wysoko rakotwórcze, odpowiedzialne za 65% przypadków raka szyjki macicy. Podanie szczepionki zmniejsza aż o 70% ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, o 80% na raka odbytu i o 60% na raka pochwy. Co istotne, szczepienie w żaden sposób nie wpływa na zmniejszenie zmian wywołanych zakażeniem brodawczakiem, jeśli w trakcie szczepienia jest się już zarażonym. Szczepionka przeciw HPV jest najbardziej skuteczna u nastolatek i młodych kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia.

Szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego zaleca się u:

  • dziewcząt i chłopców w wieku 11-12 lat,
  • u osób do 26 roku życia, które wcześniej nie były szczepione,

Rozważa się szczepienie osób pomiędzy 27 a 45 rokiem życia, u których zaszczepienie może przynieść korzyści.

W Polsce szczepionki przeciw HPV dostępne są od 2006 roku, jednak nie znajdują się w wykazie Polskiego Programu Szczepień Ochronnych, co oznacza że ich podanie nie jest obowiązkowe (bezpłatne), ale zalecane.

Dostępne są trzy różne szczepionki przeciw HPV:

  • szczepionka dwuwalentna skierowana przeciwko dwóm typom wirusa HPV – 16 i 18,
  • szczepionka czterowalentna skierowana przeciwko czterem typom wirusa HPV – 16, 18, 6 oraz 11,
  • szczepionka dziewięciowalentna skierowana przeciwko dziewięciu typom wirusa HPV – 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58.

Koszt szczepionki pokrywany jest w całości przez pacjenta. Niektóre samorządy w ramach programów promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej oferują bezpłatne szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego.

Wirus HPV u mężczyzn

W kontekście zarażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, bardzo dużo uwagi poświęca się kobietom. Nie można jednak zapominać, że mężczyźni również mogą zarazić się HPV, w końcu wirus przenoszony jest drogą płciową. U mężczyzn wywołuje on ryzyko pojawienia się tzw. kłykcin kończystych zwanych potocznie brodawkami płciowymi.

Występują one na zewnątrz narządów płciowych i wokół odbytu w postaci płaskich lub wypukłych brodawek. Mogą być usunięte poprzez zamrożenie lub wycięcie chirurgiczne, jednak nie ma pewności, że problem nie powróci. Kłykciny kończyste nie mają charakteru nowotworowego, ale mogą się przekształcić w taką zmianę, zwłaszcza jeśli mężczyzna zarazi się wysoko onkogennym typem wirusa.

Konsekwencją tego może być również rozwinięcie się raka gardła, odbytu lub prącia. Często zdarza się, że choroba w początkowych stadiach rozwoju jest bezobjawowa, aż do momentu, gdy jej postać jest już bardzo zaawansowana. Przez wzgląd na to oraz możliwość bycia nosicielem wirusa HPV, co z kolei może być zagrożeniem dla drugiej osoby, warto zadbać o profilaktyczne wykonywanie badań w kierunku brodawczaka.

Dowiedz się więcej: Wirus HPV u mężczyzn.