Czym są zatoki i jaką pełnią funkcję?
Zatoki przynosowe (zwane popularnie zatokami) to inaczej jamy, które zawierają powietrze. Człowiek posiada 4 pary zatok, które znajdują się w kościach czaszki: 2 zatoki czołowe (jak sama nazwa wskazuje, za czołem), 2 zatoki klinowe i 2 zatoki sitowe (na wysokości nosa) oraz 2 zatoki szczękowe (za policzkami). Każda z tych zatok ma połączenie z jamą nosową. Dzięki temu z jednej strony nie zalega w nich wydzielina, która mogłaby stać się pożywką dla bakterii. Z drugiej strony do zatok dociera powietrze, zapewniając im tym samym wentylację.
Na czym polega zapalenie zatok?
Zapalenie zatok to sytuacja, w której dochodzi do rozwinięcia się stanu zapalnego oraz obrzęku błony śluzowej je wyściełającej. I tu zaczyna się błędne koło. Obrzęk zatyka przewody, którymi wydzielina przedostaje się do jamy nosowej, a zatoki są wentylowane. Wydzielina gromadzi się, a zapalenie rozprzestrzenia się, dając objawy.
Skąd się bierze zapalenie zatok?
Zapalenie może wywołać wirus (i tak jest w 90% przypadków), u 1 na 10 osób jest to bakteria, najrzadziej zaś grzyb (można się tego spodziewać u chorych na AIDS, po przeszczepach bądź u pacjentów z cukrzycą). Zapalenie zatok może się też rozwinąć wskutek kontaktu z alergenem czy dymem papierosowym. W grupie większego ryzyka są alergicy, pacjenci ze skrzywioną przegrodą nosową lub osoby zaniedbujące leczenie zębów. W ostatnim przypadku zapalenie rozprzestrzenia się od chorego korzenia.
Jeśli weźmiemy czas trwania choroby, zapalenia zatok dzielimy na:
- ostre, które ma gwałtowny początek, ustępuje w ciągu maksymalnie 4 tygodni,
- podostre, trwa od 4 do 8 tygodni,
- przewlekłe, które utrzymuje się powyżej 2 miesięcy.
Jakie są objawy zapalenia zatok?
Do klasycznych objawów ostrego zapalenia zatok zalicza się:
- wydzielinę z nosa, czyli katar,
- utrudnione oddychanie,
- bóle głowy, nasilające się przy pochylaniu do przodu,
- gorączkę.
Niekiedy pacjenci doświadczają:
- kaszlu (gdy wydzielina z nosa spływa do gardła i je podrażnia),
- zaburzeń węchu,
- obrzęku okolic oczu,
- bólu zębów i nieprzyjemnego zapach z ust, gdy procesem zapalnym zajęte są zatoki szczękowe.
Z kolei przewlekłe zapalenie daje podobny zestaw objawów, ale są one łagodniejsze.
Jak poradzić sobie z zapaleniem zatok bez konieczności wizyty u lekarza?
Wbrew pozorom metody „bez recepty” są bardzo skuteczne. Przypomnijmy, 90% zapalenia zatok powodują wirusy, a zakażeń wirusowych nie leczy się antybiotykami, ale objawowo, czyli możemy liczyć także na domowe sposoby.
Zaliczamy do nich picie dużej ilości płynów (żeby rozcieńczyć zalegającą wydzielinę i ułatwić jej usunięcie), inhalacje, okłady z gorącego ręcznika na nos i czoło oraz nawilżanie przy pomocy roztworu soli fizjologicznej. I to wszystko jest dostępne bez recepty!
Bez recepty kupimy też w aptece leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, większość preparatów na alergię, czy krople do nosa. Jeśli infekcja trwa więcej niż 2 tygodni albo, nawet wcześniej, pojawi się wysoka (powyżej 39 stopni Celsjusza) gorączka, nie zwlekaj! To czas na wizytę u lekarza rodzinnego i antybiotyk. Kuracja trwa klasycznie 10-14 dni. Lekarz może też przepisać steryd do nosa, a jeżeli sprawcą jest grzyb – lek przeciwgrzybiczny. W przypadku przewlekłych zapaleń zatok możliwa jest operacja.
Jak zapobiec zapaleniu zatok?
Lepiej (i łatwiej) zapobiegać, niż leczyć. To reguła stara jak świat, ale jak to się ma do zapobiegania zapaleniom zatok? Otóż:
- w sezonie infekcji (na przełomie jesieni i zimy oraz wiosną) częściej myj ręce,
- unikaj dymu papierosowego (dotyczy to zarówno palaczy czynnych, jak i biernych),
- lecz alergie, zwłaszcza te wziewne np. na pyłki traw,
- w sezonie grzewczym, dbaj o odpowiednie nawilżenie powietrza np. za pomocą nawilżacza powietrza.
