Kiedy rozpoznaje się zespół policystycznych jajników
Nazwa tej choroby jest myląca, albowiem najważniejszym, kryterium rozpoznania PCOS jest nadmiar androgenów (czyli męskich hormonów) we krwi. Diagnozę stawia się, gdy spełnione są co najmniej 2 z 3 kryteriów:
- rzadkie owulacje lub ich brak;
- hiperandrogenizm potwierdzony badaniem laboratoryjnym;
- cechy policystycznych jajników lub zwiększona objętość jajników w obrazie USG.
Przy czym warto podkreślić – kryterium nr 2 jest niezbędne.
Pierwsze kryterium sprowadza się w praktyce do rzadkich miesiączek lub ich braku. Jajnik kobiety z PCOS nie uwalnia jajeczka koniecznego do zapłodnienia przez plemnik. Drugie kryterium oznacza nadmiar androgenów (czyli hormonów płciowych) we krwi.
Policystyczne jajniki to jajniki, które zawierają co najmniej 20 pęcherzyków o średnicy 2-9 mm i/lub jajnik jest wielkości minimum 10 cm2.
Obraz USG jest rozstrzygający w diagnozie.
Zespół policystycznych jajników – objawy
Objawy mogące sugerować PCOS to:
- przede wszystkim nadmierne owłosienie typu męskiego (tzw. hirsutyzm) m.in. na górnej wardze, podbródku, brzuchu, plecach i klatce piersiowej;
- łysienie typu męskiego (ścieńczenie i wypadanie włosów na skroniach);
- trądzik;
- zmiany łojotokowe;
- przetłuszczające się włosy;
- niski głos;
- tzw. acanthosis nigricans, czyli rozsiane, ciemne plamy na skórze;
- oraz oczywiście zaburzenia miesiączkowania o charakterze rzadkich krwawień lub ich braku.
Pierwszych 6 objawów świadczy o zbyt wysokim poziomie androgenów (męskich hormonów płciowych) we krwi.
Jak wygląda diagnoza zespołu policystycznych jajników
Jak już wspomniano, podstawowym kryterium rozpoznania PCOS jest wysoki poziom androgenów. Endokrynolog zleca oznaczenie poziomu wolnego testosteronu, a w razie prawidłowego poziomu także innych androgenów: androstendionu i siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA-S). Aby stwierdzić, czy u pacjentki dochodzi do owulacji, bada się z kolei w II-ej fazie cyklu (czyli po owulacji) poziom progesteronu. Wnętrze jajników pokazuje USG.
Wśród zalecanych badań dodatkowych zlecanych przez endokrynologa wymienia się m.in. TSH i fT4 (świadczą o funkcji tarczycy), PRL (prolaktyna, jeden z nadrzędnych hormonów, regulujących pracę innych narządów wydzielających hormony), poziom glukozy i profil lipidowy.
Pacjentka z podejrzeniem PCOS powinna być przede wszystkim pod opieką endokrynologa; dobrze, żeby w zespole leczącym był także ginekolog, a w razie potrzeby również internista, czy psychiatra.
Jakie są skutki zespołu policystycznych jajników
PCOS prowadzi u kobiety dotkniętej tym schorzeniem do:
- trudności z zajściem w ciążę, przy czym trzeba podkreślić, że nie jest to niemożliwe – u kobiet z PCOS obok cykli niepłodnych (kiedy nie dochodzi do owulacji), występują też cykle płodne (z owulacją i z miesiączką);
- insulinooporności oraz niekiedy do cukrzycy typu II;
- zaburzeń gospodarki lipidowej – zbyt wysokiego poziomu tak zwanego “złego” cholesterolu (frakcji LDL);
- nadkrzepliwości i nadciśnienia tętniczego;
- bezdechu sennego;
- i nierzadko do nadwagi (którą ma 50% kobiet z PCOS) oraz otyłości.
Brytyjskie badania z kolei pokazują, że kobiety z PCOS częściej mają problemy natury psychicznej. Nierzadko zapadają na depresję, mają stany lękowe i chorobę afektywną dwubiegunową (depresję na przemian z manią lub jej lżejszą formą, czyli hipomanią).
Zespół policystycznych jajników – przyczyny
Naukowcom wydaje się, że za PCOS odpowiadają czynniki genetyczne, aczkolwiek nie znaleziono pojedynczego genu, który potwierdzałby tę teorię.
PCOS pojawia się częściej u kobiet, które mają w rodzinie osoby z cukrzycą typu II albo których ojcowie byli nadmiernie owłosieni; być może to nie PCOS prowadzi do insulinooporności, ale odwrotnie, insulinooporność do PCOS.
U kobiet z PCOS odkryto wyższe stężenie substancji odpowiedzialnych za stan zapalny.
Zespół policystycznych jajników to schorzenie złożone, zarówno jeśli chodzi o obraz kliniczny, przyczyny i skutki. Kobieta podejrzewająca u siebie PCOS powinna w pierwszej kolejności udać się do endokrynologa, który zleci odpowiednie badania oraz poprowadzi leczenie, w razie potrzeby odsyłając na dodatkowe konsultacje do lekarzy innych specjalności.
Może zainteresować Cię także: Leczenie PCOS to nie tylko leki.
