- Suplementacja folianów jest kluczowa nie tylko w czasie ciąży, ale i na etapie jej planowania.
- Przyjmując kwas foliowy w ciąży zmniejsza się ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u dziecka – bezmózgowia, przepukliny mózgowej, rozszczepu kręgosłupa.
- Kwas foliowy w ciąży powinien być przyjmowany w postaci metylowanej – 5-MTHF, która jest gotowa do wykorzystania przez organizm.
- Sprawdź, co jeszcze suplementować w ciąży.
Kwas foliowy w ciąży, po co się przyjmuje?
Kwas foliowy (nazywany jest również witaminą B9) należy do folianów, czyli szerokiej grupy związków będących pochodnymi pteryny. Jest syntetyczną formą witaminy B9 i występuje również pod inną nazwą – kwas pteroilomonoglutaminowy.
Kwas foliowy dodawany jest do żywności i suplementów diety. Po tym, jak trafi do organizmu, jest przekształcany do aktywnej formy, czyli 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF). Dopiero wtedy zostaje bezpośrednio włączony w procesy biologiczne komórki.
Po co przyjmuje się kwas foliowy w ciąży? To związek, który jest niezbędny do:
- syntezy DNA i RNA;
- prawidłowej ekspresji genów, różnicowania komórek i stabilności genomu;
- przemiany homocysteiny (w wyniku zwiększenia stężenia homocysteiny może dojść do rozwoju chorób układu krążenia i schorzeń neurodegeneracyjnych).
Kwas foliowy w ciąży odgrywa kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka wad cewy nerwowej, czyli zespołu wrodzonych wad ośrodkowego układu nerwowego (m.in. bezmózgowia, przepukliny mózgowej, rozszczepu kręgosłupa). Zamykanie cewy nerwowej następuje do 28. dnia po zapłodnieniu, dlatego podkreśla się, że suplementacja kwasu foliowego jest ważna nie tylko w czasie ciąży, ale i na etapie jej planowania.
Objawy niedoboru kwasu foliowego w ciąży
Czy da się rozpoznać niedobory kwasu foliowego w ciąży? Tak! Kwas foliowy ma duży wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, dlatego w przypadku jego niedoboru mogą pojawić się objawy neurologiczne. Są to m.in.:
- drętwienie i mrowienie rąk;
- zaburzenia pamięci, wzroku, mowy, chodu;
- pogorszenie nastroju;
- problemy z koncentracją;
Objawom neurologicznym mogą towarzyszyć również: bóle głowy, bladość skóry, zmęczenie i osłabienie, owrzodzenia w jamie ustnej i przebarwienia płytki paznokciowej.
Skutki niedoboru kwasu foliowego w ciąży
Jakie mogą być skutki niedoboru kwasu foliowego u kobiety w ciąży? Jednym z nich jest większe ryzyko ciężkich wad wrodzonych płodu. Wśród innych wymienia się niedokrwistość megaloblastyczną, hiperhomocysteinemię, zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek, a także zaburzenia ze strony układu nerwowego i pokarmowego.
Warto podkreślić, że niedobór kwasu foliowego ma niekorzystny wpływ również na płodność. Nie tylko kobiecą, ale i męską. W przypadku mężczyzn może przełożyć się na gorszą jakość nasienia, dlatego w najnowszym stanowisku Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) wskazuje się również na potrzebę suplementacji w przypadku mężczyzn.
Dowiedz się więcej: Męska płodność. Co ją wspomaga, a co totalnie szkodzi? Jak zwiększyć płodność mężczyzny?
Jaki kwas foliowy w ciąży przyjmować?
Jaki jest najlepszy kwas foliowy w ciąży? Suplementy diety zawierają różne formy tego związku. Jedne mają w składzie syntetyczny kwas foliowy (kwas pteroilomonoglutaminowy), który musi być przekształcony w aktywną formę, aby spełniał swoje funkcje. Z kolei inne suplementy diety dostarczają od razu aktywnego kwasu foliowego (5-MTHF), który zostaje bezpośrednio włączony w procesy biologiczne komórki. Są też produkty, które zawierają obie formy kwasu foliowego.
Skąd masz wiedzieć, który suplement diety wybrać? Przy zakupie warto kierować się najnowszym stanowiskiem PTGiP. Zgodnie z nim zaleca się, aby kobiety planujące dziecko przyjmowały dziennie 400 mcg syntetycznego kwasu foliowego i 400 mcg 5-MTHF. Wyjątkiem jest mutacja MTHFR, która umożliwia przekształcanie syntetycznego kwasu foliowego do jego aktywnej formy. Z kolei kobiety w ciąży powinny suplementować 800 mcg/dzień 5-MTHF.
Kwas foliowy w ciąży a mutacja MTHFR
Gen MTHFR odpowiada za wytwarzanie enzymu o nazwie reduktaza metylenotetrahydrofolianowa, który jest niezbędny do metabolizowania i przyswajania kwasu foliowego. Mutacja w jego obrębie doprowadza do upośledzenia tego procesu i niedoboru kwasu foliowego.
W związku z tym kobiety, u których została stwierdzona mutacja MTHFR powinny suplementować kwas foliowy metylowany w ciąży. Jest to aktywna forma, która może być bezpośrednio włączona w procesy biologiczne komórki i nie wymaga do tego reduktazy metylenotetrahydrofolianowej.
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami PTGiP nie ma konieczności rutynowego oznaczania polimorfizmu genu MTHFR u kobiet, które planują dziecko lub są w ciąży. Jednak są sytuacje, gdy warto (w porozumieniu z lekarzem) rozważyć wykonanie takiego badania. Wskazaniami są m.in. podwyższony poziom homocysteiny we krwi, choroba zakrzepowo-zatorowa, anemia megaloblastyczna czy nawracające poronienia.
Uczulenie na kwas foliowy w ciąży
U niektórych kobiet może wystąpić uczulenie na kwas foliowy. Reakcja alergiczna objawia się m.in. dusznością, swędzeniem i opuchnięciem warg. W przypadku wystąpienia tego typu objawów należy skonsultować się z lekarzem. Specjalista wyjaśni, co zrobić w takim przypadku i stwierdzi, czy faktycznie jest to uczulenie na kwas foliowy. Może okazać się, że za reakcję alergiczną odpowiada inny składnik suplementu diety.
Kwas foliowy dawka
Kwas foliowy jest bardzo ważny m.in. dla płodności, zdrowego przebiegu ciąży, a także prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami:
- kobiety planujące dziecko powinny dziennie przyjmować 400 mcg syntetycznego kwasu foliowego i 400 mcg aktywnego kwasu foliowego (5-MTHF),
- kobiety w ciąży powinny suplementować 800 mcg/dzień aktywnego kwasu foliowego (5-MTHF).
O jakiej porze dnia najlepiej brać kwas foliowy?
Pora dnia nie ma większego znaczenia. W związku z tym warto wybrać taką, która ułatwi Ci regularne przyjmowanie suplementu diety.
Pamiętaj, że przed rozpoczęciem suplementacji warto zapoznać się z informacjami umieszczonymi na opakowaniu lub w ulotce dołączonej do suplementu diety. Dzięki temu będziesz miała pewność, że suplementujesz witaminę B9 w odpowiedni sposób.
Czy można przedawkować kwas foliowy?
Kwas foliowy w ciąży jest istotnym składnikiem codziennej suplementacji, jednak należy pamiętać o tym, aby nie przesadzić z jego ilością.
Stosowanie zbyt dużej ilości syntetycznego kwasu foliowego zwiększa ryzyko powstania niezmetabolizowanego kwasu foliowego (UMFA) we krwi. Wiąże się to z ryzykiem wystąpienia u dziecka alergii pokarmowych, astmy, autyzmu.
W przypadku kwasu foliowego metylowanego w ciąży i folianów obecnych w żywności nie określono górnych tolerowanych poziomów spożycia. Jeśli chodzi o witaminę B9 pochodzącą z diety, to ciężko mówić o nadmiarze. Występuje on bardzo rzadko, ponieważ naturalne foliany są przyswajalne w 50-80%.
Jak długo brać kwas foliowy w ciąży?
Do kiedy brać kwas foliowy w ciąży? Według najnowszych rekomendacji PTGiP powinnaś suplementować go przez okres co najmniej 12 tygodni przed koncepcją oraz przez całą ciążę i okres laktacji.
Kwas foliowy w ciąży norma
Jaka jest zalecana dawka kwasu foliowego w ciąży? Zgodnie z zaleceniami PTGiP kobiet w ciąży (i w czasie laktacji) powinny przyjmować 800 µg metylowanego kwasu foliowego (5-MTHF). Ma to na celu obniżenie poziomu homocysteiny u matki i płodu, a także zapewnienie prawidłowych podziałów komórkowych.
Inne zalecenia obowiązują w przypadku kobiet z BMI >30 kg/m2 i poziomem folianów poniżej 28 nmol/l oraz tych, które wcześniej urodziły dziecko z wadą cewy nerwowej. Jeśli należysz do którejś z tych grup, konieczne będzie zwiększenie dawki kwasu foliowego w ciąży.
Gdzie jest najwięcej kwasu foliowego w jedzeniu?
Źródłem folianów dla kobiety ciężarnej powinny być nie tylko suplementy diety. Specjaliści z PTGiP zalecają również włączenie produktów bogatych w naturalną witaminę B9 do codziennego jadłospisu.
Jakie produkty są najlepszym źródłem folianów? Jeśli planujesz dziecko lub jesteś w ciąży, zwróć uwagę na: zielone warzywa liściaste, pełnoziarniste pieczywo, nasiona roślin strączkowych, jaja kurze, awokado i migdały. Wzbogacą Twój codzienny jadłospis nie tylko w witaminę B9, ale i inne cenne składniki.
Może zainteresować Cię także: Witaminy dla kobiet w ciąży. Co suplementować w ciąży?
