Stawy – podstawa narządu ruchu
Wykonywanie codziennych czynności sprawia, że w ciągu dnia człowiek wykonuje niezliczoną ilość ruchów. Chodzenie, poruszanie rękami, zginanie palców czy obracanie głową jest możliwe dzięki stawom, czyli ruchomym elementom układu kostno-stawowego.
Stawy to połączenia dwóch nasad kości pokrytych chrząstką stawową, otoczone torebką stawową wypełnioną mazią. Podczas poruszania ważną rolę odgrywa zarówno maź jak i chrząstka stawowa.
Chrząstka stawowa
Chrząstka stawowa jest tkanką włóknistą, której grubość w zależności od rodzaju stawu waha się między 0,2 a 6 mm. Zbudowana jest z chondrocytów (komórki występujące w tkance chrzęstnej) oraz macierzy, w której znajdują się substancje takie jak:
- kolagen – polipeptyd, tworzący siatkę włókien, wśród których rozmieszczone są pozostałe składniki;
- proteoglikany– połączenia białek z glikozaminoglikanami (GAG) tj. siarczan chondroityny;
- woda,
- niekolagenowe białka,
- lipidy.
Największą zawartość chrząstki stawowej stanowią proteoglikany (dokładnie glikozaminoglikany) i kolagen, nadające jej elastyczność, giętkość oraz wytrzymałość na nacisk. Właściwości te pozwalają na zmianę kształtu chrząstki w zależności od wykonywanych stawami ruchów, a także jej ponowne odkształcanie i wracanie do pierwotnego stanu. Dodatkowo jej gładka powierzchnia zmniejsza tarcie pomiędzy poruszającymi się względem siebie kośćmi, co ułatwia ich płynne poruszanie.
Ze względu na cechy wynikające z budowy, rolą chrząstki stawowej jest amortyzacja kości przed urazami, a także usprawnienie poruszania elementami ciała.
Maź stawowa
Maź stawowa wydzielana jest przez błonę maziową (jedną z błon torebki stawowej) do wnętrza torebki, gdzie powleka powierzchnię ścian jamy stawowej oraz chrząstkę stawową. Jest to przezroczysty, lepki płyn składający się ze:
- składników osocza: elektrolitów, kwasu moczowego, białek i glukozy;
- składników wytwarzanych w stawie: kwasu hialuronowego i lubrycyny;
- składników komórkowych tj. monocyty, limfocyty, granulocyty, synowiocyty.
Maź dla stawów jest jak smar. Obecne w niej lepki kwas hialuronowy i lubrycyna zmniejszają tarcie między powierzchniami stawowymi, co ułatwia ich płynne przesuwanie względem siebie. Jako że błona maziowa jest unaczyniona i napływają do niej różne związki z układu krwionośnego, pełni funkcję odżywczą dla stawów, transportując do ich wnętrza niezbędne substancje.
Jak dbać o stawy?
Naszym stawom codziennie zagrażają uszkodzenia mechaniczne. Najbardziej narażonym elementem jest chrząstka stawowa, w której mogą powstawać ubytki prowadzące do zmiany struktury i zaburzenia jej prawidłowego funkcjonowania. Wraz z wiekiem może dochodzić do zmian w budowie chrząstki – staje się ona cieńsza, zmienia barwę na żółtą, a także traci swoją sprężystość, przez co poruszanie staje się ciężkie, a niekiedy nawet bolesne. Inną przyczyną uszkodzeń chrząstki jest genetyczne zwapnienie chrząstki, prowadzące do zwyrodnienia stawów, mogącego pojawiać się już w młodym wieku.
Dostarczanie odpowiednich składników budulcowych jest jednym ze sposobów dbania o stawy i zapobiegnięcia ich wczesnym uszkodzeniom. Wśród substancji, po które warto sięgać wymienia się: chondroitynę, glukozaminę i witaminę C.
Wsparcie na stawy – chondroityna
Chondroityna, a dokładnie siarczan chondroityny należy do glikozaminoglikanów, będących jednym z elementów budulcowych chrząstki stawowej. Po wchłonięciu w przewodzie pokarmowym trafia do stawów, gdzie odpowiada za regenerację i ochronę chrząstki, a także przyczynia się do zwiększenia produkcji kolagenu i proteoglikanów (kolejne substancje budujące chrząstkę stawową). Dodatkowo chondroityna wykazuje działanie przeciwzapalne, co wykorzystuje się w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
Siarczan chondroityny naturalnie produkowany jest w organizmie, jednak wraz z wiekiem jego ilość ulega znacznemu obniżeniu, dlatego ważna jest dodatkowa suplementacja.
Wsparcie na stawy – glukozamina
Glukozamina jest substancją naturalnie wytwarzaną w ciele człowieka, która, tak jak siarczan chondroityny, wraz z wiekiem produkowana jest w mniejszych ilościach. Glukozamina występuje w chrząstce, gdzie zmniejsza aktywność enzymów prowadzących do jej degradacji oraz bierze udział w powstawaniu glikozaminoglikanów, w tym chondroityny. Ponadto stanowi nośnik dla kolagenu budującego chrząstkę stawową.
Wsparcie na stawy – witamina C
Witamina C dzięki swoim właściwościom bierze udział w wielu procesach w organizmie. Jednym z nich jest synteza kolagenu, który odgrywa istotną rolę w budowie chrząstki stawowej. Witamina C dostarcza elektronów enzymom uczestniczącym w procesie hydroksylacji, który jest jednym z etapów przekształcania prokolagenu do kolagenu właściwego, będącego składnikiem chrząstki stawowej.
Może zainteresować Cię także: Chondroityna – ratunek dla Twoich stawów i pomoc w walce z bólem
