Ornityna co to jest?
Ornityna, a dokładniej L-asparaginian L-ornityny, to połączenie (sól) dwóch aminokwasów wytwarzanych naturalnie (endogennie) w organizmie:
- ornityny,
- kwasu asparaginowego.
Oba związki biorą czynny udział w metabolizowaniu amoniaku w wątrobie (produkt przemiany białek) i usuwaniu go z organizmu, przy czym L-asparaginian dodatkowo działa w mięśniach szkieletowych.
Ornityna jest niezbędna do zajścia cyklu mocznikowego — cykl metaboliczny występujący u wszystkich organizmów ureotelicznych (w tym ludzi i innych ssaków). Jego zadaniem jest eliminacja nadmiaru azotu i toksycznego amoniaku poprzez szereg reakcji prowadzących do powstania mocznika na drodze pięciu reakcji. Proces ten, znany również jako cykl ornitynowy, odbywa się przede wszystkim w wątrobie oraz w mniejszym stopniu w nerkach. Z tego powodu zaburzenia funkcjonowania wątroby prowadzą do nagromadzenia amoniaku w organizmie i rozwoju encefalopatii wątrobowej.
Właściwości ornityny
Właściwości ornityny opierają się przede wszystkim na oczyszczaniu wątroby. Ornityna pozwala na detoksykację amoniaku, który powstaje na drodze przemian białek i aminokwasów. L-asparaginian L-ornityny doprowadza do powstania dwóch bezpiecznych dla organizmu związków — mocznika i glutaminy.
Opisywany związek ornityny charakteryzuje się bardzo dobrym wchłanianiem. Po podaniu doustnym zostaje szybko rozłożony na dwa komponenty, czyli L-ornitynę i L-asparaginian.
Ornityna jest składnikiem niezbędnym do wątrobowej przemiany amoniaku w nietoksyczny mocznik. Dodatkowo aktywuje określone enzymy biorące udział w cyklu mocznikowym. Z kolei obecność asparaginianu jest wymagana w syntezie glutaminy — aminokwasu wiążącego amoniak w warunkach zarówno fizjologicznych, jak i patologicznych. Co więcej, synteza glutaminy aktywuje cykl mocznikowy, tym samym nasilając przemiany amoniaku w mocznik wydalany wraz z moczem.
Warto dodać, że badania naukowe wskazują na mechanizm przemiany L-asparaginianu L-ornityny do glutaminy jako główną przyczynę zmniejszenia stężenia toksycznego amoniaku.
Kiedy i jak stosować ornitynę?
Stosowanie ornityny jest szczególnie zalecane w leczeniu encefalopatii wątrobowej. Encefalopatia wątrobowa rozwija się wskutek zmniejszenia liczby zdolnych do pracy komórek wątrobowych (hepatocytów) , przez co proces detoksykacji zostaje upośledzony. Dochodzi do nagromadzenia się we krwi silnej neurotoksyny — amoniaku, ale nie tylko. Wówczas cykl mocznikowy staje się niewystarczająco wydolny, by zneutralizować rosnące ilości amoniaku. Podobnie z przemianą amoniaku do glutaminy, która w warunkach zdrowia zachodzi głównie w mięśniach i mózgu.
Jest to stan, w którym dochodzi do pojawienia się objawów neurologiczno-psychiatrycznych na skutek ostrych lub przewlekłych uszkodzeń wątroby, prowadzących do nagromadzenia amoniaku w organizmie. Objawia się ciężkimi zaburzeniami świadomości, osobowości lub zachowania. Zaburzeniom ulega także dobowy rytm snu i czuwania, spadają zdolności intelektualne, może pojawić się niepokój, nadmierna senność, a także osłabiona reakcja na bodźce. Wraz z postępowaniem encefalopatii wątrobowej mogą pojawić się halucynacje, splątanie, urojenia, silne drżenia rąk, napady drgawkowe czy śpiączka, a w ostateczności może nawet dojść do zgonu.
Przyczyny encefalopatii wątrobowej obejmują np.:
- marskość wątroby,
- stłuszczenie wątroby,
- wirusowe zapalenie wątroby,
- polekowe uszkodzenia wątroby,
- zapalenie wątroby spowodowane substancjami toksycznymi, np. kwasami tłuszczowymi,
- krwotoki do przewodu pokarmowego,
- choroby autoimmunologiczne, np. pierwotne zapalenie dróg żółciowych lub pierwotne astwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- hemochromatozę,
- chorobę Wilsona.
Ornityna jest dostępna w postaci tabletek lub kapsułek. Natomiast u chorych na encefalopatię wątrobową stosuje się ornitynę pod postacią leku dostępnego w formie granulatu do sporządzenia płynu bądź iniekcji.
Lek L-asparaginian L-ornityny w formie granulatu zawiera 3 gramy substancji czynnej w 5 gramowej saszetce. Preparat należy rozpuścić w szklance wody i przyjmować wraz z posiłkiem lub zaraz po jego zakończeniu. Zaleca się przyjmowanie 1-2 saszetek 1-3 razy dziennie. Dawkowanie jest ustalane indywidualnie z lekarzem. Ponadto granulat ornityny jest lekiem wydawanym wyłącznie na receptę.
Przeciwwskazania do stosowania ornityny
Przeciwwskazania do stosowania ornityny to:
- uczulenie na L-asparaginian L-ornityny,
- uczulenie na którąkolwiek z substancji pomocniczych,
- znaczna niewydolność nerek — poziom kreatyniny w surowicy powyżej 3 mg/100 ml,
- zaburzenia metabolizmu ornityny i/lub kwasu asparaginowego,
- nietolerancja fruktozy.
Ornityna nie jest wskazana w czasie ciąży, jak i karmienia piersią ze względu na brak badań klinicznych dotyczących stosowania leku w opisywanych grupach. Natomiast w indywidualnych przypadkach lekarz może zadecydować o włączeniu preparatu do leczenia encefalopatii wątrobowej, gdy korzyści terapeutyczne przeważają nad ryzykiem.
Ornityna skutki uboczne
Skutki uboczne L-asparaginianu L-ornityny występują rzadko i zwykle obejmują:
- nudności lub wymioty,
- ból żołądka,
- wzdęcia,
- biegunkę,
- bóle kończyn (najrzadziej).
Dotychczas nie zaobserwowano objawów po przedawkowaniu ornityny. Ponadto L-asparaginian L-ornityny jest uważany za bezpieczny lek przy stosowaniu dawek zaleconych przez lekarza.
Może zainteresować Cię także: Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – objawy, leczenie, dieta
