Czym jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby?
Stłuszczenie wątroby polega na nadmiernym gromadzeniu się trójglicerydów w komórkach wątroby. Może występować w przebiegu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD), ale także:
- u osób nadużywających alkoholu,
- po chemioterapii,
- w chorobach metabolicznych,
- po toksycznych uszkodzeniach narządów,
- w chorobach zakaźnych (np. w związku z wirusowym zapaleniem wątroby).
NAFLD definiuje się jako obecność stłuszczenia wątroby bez objawów uszkodzenia komórek wątrobowych. To schorzenie odwracalne, w przeciwieństwie do kolejnych stadiów stłuszczenia przebiegających z zapaleniem i/lub włóknieniem komórek wątrobowych, które na stałe je uszkadzają, a w konsekwencji mogą nawet prowadzić do rozwoju marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.
Tłuszcz gromadzi się w wątrobie z kilku powodów, m.in. przez zwiększone dostarczanie wolnych kwasów tłuszczowych do wątroby oraz zwiększoną ich syntezę w wątrobie. Podsumowując – nadmiar spożywanych tłuszczów, ale także cukrów (które ulegają przemianie do tłuszczów) powoduje ich magazynowanie w komórkach wątroby.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – objawy
We wczesnych stadiach NAFLD zwykle nie występują żadne objawy. Prawdopodobnie chory nie dowie się, że cierpi na stłuszczenie wątroby, dopóki nie zostanie to zdiagnozowane przy okazji badania ultrasonograficznego wątroby wykonanego w innych okolicznościach.
Ultrasonografia (USG) jest podstawowym narzędziem diagnostycznym pozwalającym na wykrycie stłuszczenia wątroby. Zaletą USG jest jego dostępność, niska cena wykonania badania i bezpieczeństwo. U osób ze stłuszczeniem wątroby zaleca się wykonanie dalszej diagnostyki w celu różnicowania stłuszczenia ze zwłóknieniem wątroby (za pomocą wskaźników biochemicznych, elastografii, a w ostateczności poprzez wykonanie biopsji wątroby).
Stłuszczenie wątroby w przebiegu NAFLD ściśle wiąże się z zespołem metabolicznym (co z kolei zwykle ma związek z nadwagą i otyłością) i stanowi najczęściej występujące schorzenie wątroby na świecie (obejmuje
30% populacji krajów rozwiniętych i prawie 10% populacji krajów rozwijających się).
Do składowych zespołu metabolicznego wlicza się 3 lub więcej spełnianych warunków:
- zwiększony obwód talii,
- zwiększone stężenie triglicerydów we krwi
- zmniejszone stężenie „dobrego” cholesterolu HDL we krwi,
- nadciśnienie,
- nieprawidłowe poziomy glikemii we krwi lub leczenie doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi.
Na czym polega leczenie niealkoholowego stłuszczenia wątroby?
Podstawą leczenia niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby jest modyfikacja stylu życia i utrata masy ciała.
Postępowanie niefarmakologiczne obejmuje również kontrolę poziomów glukozy i lipidów we krwi. U osób ze znaczną otyłością można rozważyć zastosowanie bardziej inwazyjnych metod leczenia otyłości. Udokumentowano, że utrata masy ciała sukcesywnie zmniejsza stłuszczenie wątroby. Dostępne dowody z badań naukowych sugerują, że utrata minimum 7% masy ciała jest konieczna, aby zauważyć poprawę w zakresie stłuszczenia hepatocytów (komórek wątrobowych).
Aktywność fizyczna (zaleca się co najmniej 150–300 min. umiarkowanych ćwiczeń aerobowych tygodniowo), niezależnie od zmniejszenia masy ciała, może pomóc w redukcji wątrobowego tłuszczu.
W niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (bez zapalenia i zwłóknienia) nie stosuje się dedykowanej farmakoterapii, dlatego tak istotne jest leczenie chorób towarzyszących, które wpływają na stłuszczenie, a są to przede wszystkim:
- otyłość,
- cukrzyca,
- zaburzenia gospodarki lipidowej.
Wśród skutecznych leków na stłuszczenie wątroby u osób z towarzyszącą cukrzycą znajduje się pioglitazon i metformina,
a w przypadku zaburzeń lipidowych – statyny.
Stłuszczenie wątroby – dieta
Ogólne zasady żywienia u osób ze stłuszczeniem wątroby są następujące.
- Całkowita lub znaczna eliminacja z diety produktów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol i kwasy tłuszczowe trans – zawartych głównie w tłustych mięsach (wieprzowinie, tłustej wołowinie, gęsinie, kaczce, dziczyźnie, podrobach), smalcu, w tłustych produktach mleczarskich takich jak śmietana, oleje tropikalne: palmowy i kokosowy, w jajach, w żółtym serze, w produktach w proszku (zupki, sosy), w przekąskach oraz w fast foodach.
- Używanie oleju rzepakowego, kukurydzianego lub oliwy z oliwek zamiast smalcu, oleju kokosowego czy palmowego (zawartego bardzo często w margarynach).
- Ograniczenie spożycia cukrów prostych: cukru, miodu, dżemów, słodyczy.
- Rezygnacja ze spożycia alkoholu – który także zawiera dużo kalorii, a co najważniejsze powoduje uszkadzanie hepatocytów.
- Zwiększenie spożycia błonnika wspomagającego pozbywania się z organizmu nadmiaru tłuszczów. Błonnik zawarty jest w warzywach, owocach, pełnoziarnistym pieczywie, makaronach i kaszach oraz w nasionach roślin strączkowych (soczewica, fasola, ciecierzyca, groch, bób itp.).
- Spożywanie (min. 2 razy w tygodniu) ryb morskich bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3: łosoś, śledź, makrela, sardynki, tuńczyk.
Istotny jest również wybór techniki przyrządzania posiłku. Najzdrowsze jest:
- gotowanie w wodzie,
- gotowanie na parze,
- grillowanie i pieczenie (bez dodatku lub z niewielką ilością tłuszczu)
- duszenie (bez wcześniejszego podsmażania)
Kaszy i makaronów nie wolno rozgotowywać, a zupy powinny być przyrządzane na wywarach warzywnych lub chudych mięsnych. Posiłki należy spożywane regularnie, o stałych porach, w małych porcjach.
Tych kilkanaście ważnych zasad dotyczących żywienia oraz intensyfikacja aktywności fizycznej stanowią podstawę dbania o wątrobę, nie tylko u osób z niealkoholową chorobą stłuszczeniową wątroby, ale także dla tych, którzy chcą zachować ją zdrową jak najdłużej.
Może zainteresować Cię także: Tymonacyk – co to jest? Jak działa? Wskazania do stosowania
