Flegma co to jest?
Flegma, inaczej nazywana plwociną, to gęsta i zalegająca w gardle wydzielina pochodząca z dróg oddechowych. Składa się głównie ze śluzu, w skład którego wchodzą:
- mukoproteiny (np. mucyna),
- DNA,
- fibryna
- oraz śliny.
Dodatkowo znajdować się w niej mogą komórki nabłonka, białka, lipidy czy cząsteczki kurzu lub pyłu.
U zdrowego człowieka obecność śluzu w drogach oddechowych jest naturalnym zjawiskiem. Produkowany przez komórki kubkowe ma nawilżać błony śluzowe układu oddechowego oraz wyłapywać dostające się do organizmu zanieczyszczenia i drobnoustroje. Obecne w nabłonku komórki migawkowe zawierają rzęski, które przesuwają śluz do gardła, gdzie jest połykany. Cały proces odbywa się nieświadomie, dzięki czemu nie odczuwamy jego obecności w gardle.
W momencie infekcji układu oddechowego dochodzi do uruchomienia mechanizmów obronnych, powodujących nadprodukcję i zagęszczanie śluzu, tworząc flegmę, która podrażniając receptory, wywołuje odruch kaszlu.
Skąd się bierze flegma w gardle?
Flegma jest patologiczną wydzieliną powstającą na skutek infekcji górnych lub dolnych dróg oddechowych. Ta gęsta i najczęściej trudna do odkrztuszenia wydzielina pojawia się w:
- przebiegu infekcji wirusowej lub bakteryjnej;
- przewlekłym katarze spływającym po tylnej ścianie gardła;
- alergicznym nieżycie nosa;
- przewlekłym zapaleniu zatok;
- zapaleniu oskrzeli, tchawicy, płuc.
Obecność flegmy może być spowodowana również:
- zaostrzeniem chorób przewlekłych np. astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP);
- chorowaniem na mukowiscydozę;
- zespołem nieruchomych rzęsek (rzęski odpowiadają za usuwanie naturalnego śluzu z dróg oddechowych);
- refluksem żołądkowo-przełykowym;
- zespołem przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (PNDS).
Objawy flegmy w gardle
Objawy obecności flegmy w gardle to:
- kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny o różnym kolorze (kaszel mokry nazywany również kaszlem produktywnym);
- uczucie zalegania w gardle;
- uczucie obecności ciężkiej do przełknięcia guli;
- chrypka;
- zmiana głosu,
- odruch wymiotny przy próbie odkrztuszenia.
Kolor flegmy
W zależności od przyczyny kolor odkasływanej flegmy może się różnić i przybierać barwy białą, zieloną lub żółtą.
Żółta, zielona lub zielono-żółta flegma nazywana jest inaczej flegmą ropną, występującą przy zakażeniach drobnoustrojami, najczęściej bakteriami. Pojawia się przy zapaleniu płuc, oskrzeli lub zatok, a dodatkowo towarzyszy jej nieprzyjemny zapach. Flegma o takim zabarwieniu może pojawiać się również w przypadku pęknięcia ropnia płuc.
Przezroczysta lub biała flegma może świadczyć o przewlekłym zapaleniu oskrzeli, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, astmie lub towarzyszyć refluksowi żołądkowo-przełykowemu. Pojawia się również u osób cierpiących na zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (PNDS) spowodowanego alergicznym lub niealergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa.
Obecność we flegmie grudek lub czopów może wskazywać na infekcję grzybiczą, lub być objawem mukowiscydozy.
Flegma w gardle, co robić?
Zalegająca w gardle flegma w znaczny sposób utrudnia przełykanie czy oddychanie. Podrażniane przez nią receptory w błonie śluzowej gardła powodują odruch kaszlu, wraz z którym zostaje usunięta wydzielina. Kaszel ten z czasem może stać się męczący, zwłaszcza jeśli nie dochodzi do odrywania i wykrztuszania flegmy, z powodu jej gęstości i zwiększonej lepkości.
Aby odkrztusić i usunąć flegmę z dróg oddechowych można wspomóc się lekami, które dzięki swoim właściwościom zmniejszają lepkość śluzu, powodując jego rozrzedzenie i odrywanie od błony śluzowej. W ten sposób ułatwią odkasływanie uporczywej wydzieliny.
Leków rozrzedzających zalegającą wydzielinę oraz wykrztuśnych nie należy podawać przed snem, gdyż spływająca flegma uaktywnia odruch kaszlu, utrudniający zasypianie. Ostatnią dawkę leków można przyjąć ok. 4h przed snem.
Inhalacje na flegmę w gardle
Inhalacja jest to sposób wziewnego podawania leku, dzięki przeprowadzeniu go z roztworu w aerozol o drobnych cząsteczkach, które mogą dostać się głęboko do dróg oddechowych. Inhalacje przeprowadza się za pomocą inhalatora z wbudowanym nebulizatorem.
Do odkrztuszania flegmy (mokry kaszel) doskonale sprawdzi się roztwór z N-acetylocysteiną i hipertonicznym roztworem chlorku sodu (3% NaCl).N-acetylocysteina (NAC) należy do grupy mukolityków, czyli substancji powodujących zmniejszenie gęstości i lepkości śluzu. Dzięki obecności specyficznej grupy tiolowej N- acetylocysteina niszczy strukturę mucyny, doprowadzając do upłynnienia i “pocięcia” flegmy na mniejsze fragmenty łatwiejsze do odkrztuszenia. NAC podawana wziewnie osadza się na powierzchni flegmy, gdzie rozpoczyna swoje działanie.
Roztwór chlorku sodu (NaCl) o stężeniu od 1,5% do 3% nazywany jest roztworem hipertonicznym. Wyższe stężenie chlorku sodu powoduje napływ wody z błony śluzowej gardła do flegmy, dzięki czemu rozrzedza ją, upłynnia oraz zmniejsza lepkość, co ułatwia jej usuwanie z dróg oddechowych. Podczas inhalowania taką solą wskutek utraty wody może dojść do wysuszania śluzówki, dlatego warto stosować ampułki roztworów hipertonicznych z dodatkiem substancji nawilżających np. kwasem hialuronowym i/lub ektoiną.
W aptekach dostać możemy następujące roztwory do inhalacji:
- 3% roztwór NaCl (hipertoniczny) z N-acetylocysteiną,
- hipertoniczny roztwór NaCl (1,5%, 3%),
- hipertoniczny roztwór NaCl z ektoiną,
- hipertoniczny roztwór NaCl z kwasem hialuronowym.
Inhalacje roztworami hipertonicznymi lub z dodatkami ektoiny lub kwasu hialuronowego mogą być stosowane u dzieci już pierwszych dni życia.
Tabletki na zalegającą flegmę w gardle
Oprócz inhalacji i syropu na zalegającą flegmę, w aptekach dostępne są również łatwe do połknięcia tabletki z erdosteiną.
Erdosteina, tak jak N-acetylocysteina, należy do substancji mukolitycznych. Jest prolekiem, który w organizmie po wchłonięciu ulega przemianie do aktywnego metabolitu zawierającego grupy tiolowe rozkładające strukturę mukoprotein. W ten sposób dochodzi do “pocięcia” flegmy na mniejsze kawałki, jej upłynnienia i ułatwienia odkrztuszania.
Erdosteina może być przyjmowana przez dzieci od drugiego roku życia oraz osoby dorosłe.
Syrop na zalegającą flegmę w gardle
Do ułatwienia usunięcia flegmy równie dobrze jak inhalacje sprawdzają się syropy, zawierające substancje mukolityczne. Jedną z nich jest karbocysteina, której działanie polega na zmianie składu wydzielanego śluzu.
Mukoproteiny są substancjami naturalnie wytwarzanymi w organizmie wchodzącymi w skład śluzu. Występują w kilku postaciach różniących się między sobą budową i właściwościami.
Karbocysteina w organizmie powoduje zwiększenie produkcji sialomucyny wiążącej wodę, która zmniejsza gęstość i lepkość śluzu. Działanie karbocysteiny opiera się na przywróceniu prawidłowego składu i ilości wydzieliny.
Syropy z karbocysteiną mogą być przyjmowane przez dzieci od drugiego roku życia oraz osoby dorosłe.
Domowe sposoby na zbierającą się flegmę w gardle
Oprócz podawania leków, z flegmą można radzić sobie domowymi sposobami. Zalicza się do nich:
- picie dużej ilości wody;
- nawilżanie gardła – można do tego wykorzystać inhalacje z 0,9% roztworem NaCl z dodatkiem kwasu hialuronowego lub/i ektoiny;
- płukanie gardła naparami ziołowymi np. rumiankiem, szałwią;
- oklepywanie klatki piersiowej;
nacieranie klatki piersiowej maściami rozgrzewającymi z dodatkiem olejków np. eukaliptusowego, sosnowego, terpentynowego, a także kamforą i mentolem. Docierające do układu oddechowego lotne składniki ułatwiają usuwanie zalegającej wydzieliny.
Flegma w gardle – kiedy udać się do lekarza?
Odkrztuszana flegma nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, a wraz z wyleczeniem infekcji objaw ten całkowicie znika. Zalegająca ponad 4 tygodnie flegma w gardle powinna być sygnałem do konsultacji u lekarza, gdyż może być przyczyną np. refluksu żołądkowego. Obecność krwi w odkrztuszanej flegmie świadczy o poważniejszym schorzeniu i wówczas należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Może zainteresować Cię także: Kaszel mokry – przyczyny, objawy, leczenie
