- Pokrzywka to powszechna choroba skóry, która może dotyczyć nawet 20% populacji.
- Pokrzywka na skórze występuje w postaci obrzęku naczynioruchowego lub bąbli o różowawym zabarwieniu (dobrze odgraniczonych, wyniosłych ponad powierzchnię skóry), którym towarzyszy świąd lub pieczenie. Zmiany skórne zwykle ustępują w ciągu 24 godzin i nie pozostawiają śladu.
- Przyczyny wystąpienia pokrzywki są zróżnicowane, a wśród nich wymienia się m.in. alergie, infekcje, wysiłek fizyczny, a także czynniki chemiczne i fizyczne.
- W leczeniu pokrzywki korzysta się przede wszystkim z leków przeciwhistaminowych II generacji.
- Sprawdź co stosować do codziennej pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i atopowej.
Pokrzywka – co to jest?
Pokrzywka to schorzenie charakteryzujące się występowaniem na skórze bąbli pokrzywkowych, obrzęku naczynioruchowego lub obu tych objawów jednocześnie1.
Występująca w przebiegu choroby zmiana skórna, czyli bąbel pokrzywkowy, wyróżnia się:
- centralnym obrzękiem o zróżnicowanych rozmiarach, niemal zawsze otoczonym zarumienieniem;
- towarzyszącym świądem, rzadziej pieczeniem;
- szybkim ustępowaniem w czasie od 30 minut do 24 godzin1.
W przebiegu pokrzywki może również wystąpić obrzęk naczynioruchowy, czyli miejscowe, dobrze odgraniczone obrzmienie głębszych warstw skóry właściwej, tkanki podskórnej lub błon śluzowych. Najczęściej pojawia się w obrębie twarzy (na powiekach lub ustach), okolic narządów płciowych oraz na kończynach. Obrzęk naczynioruchowy ustępuje wolniej niż bąble pokrzywkowe – może utrzymywać się nawet do 72 godzin.
Rodzaje pokrzywki
Pokrzywka jest chorobą o zróżnicowanej etiologii, dlatego też wyróżnia się wiele jej rodzajów. Co więcej, u chorego może współistnieć kilka odmian tego schorzenia. Pokrzywkę można podzielić ze względu na czas utrzymywania się objawów na:
- pokrzywkę ostrą – objawy trwają krócej niż 6 tygodni;
- pokrzywkę przewlekłą – objawy trwają dłużej niż 6 tygodni.
Literatura naukowa poświęca więcej uwagi pokrzywce przewlekłej, dzieląc ją dodatkowo na:
- pokrzywkę indukowaną – objawy występują w odpowiedzi na konkretny bodziec, taki jak temperatura, ucisk, wibracje czy promieniowanie słoneczne;
- pokrzywkę spontaniczną – występuje bez uchwytnej przyczyny, najczęściej idiopatycznie lub na tle autoimmunologicznym1.
Pokrzywka alergiczna
Pokrzywka alergiczna to rzadka forma choroby, występująca w odpowiedzi na kontakt z alergenem pokarmowym, lekiem lub jadem owadów. Pojawia się najczęściej w ciągu 1-2 godzin od ekspozycji na alergen i ma charakter ostrej pokrzywki. Zmiany skórne w przebiegu pokrzywki alergicznej mogą współistnieć w objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak duszność, zawroty głowy czy nudności.
Pokrzywka stresowa
Pokrzywka stresowa, choć nie jest klasyfikowana jako odrębna jednostka chorobowa, odnosi się do przypadków, w których objawy pokrzywki są wywoływane bądź nasilane przez czynniki psychiczne. Mechanizm tego rodzaju pokrzywki wciąż nie jest poznany, jednak przypuszcza się, że stres lub lęk mogą prowadzić do uwalniania neuropeptydów i innych mediatorów, które wpływają na degranulację komórek tucznych, a w konsekwencji – pojawienie się bąbli pokrzywkowych.
Pokrzywka idiopatyczna
Pokrzywka idiopatyczna to forma pokrzywki przewlekłej, w której nie udaje się zidentyfikować konkretnej przyczyny stojącej za wystąpieniem objawów. Przebieg choroby może być zmienny, choć zmiany skórne wykazują tendencję do samoistnego ustępowania i nawrotów.
Przyczyny występowania pokrzywki
Pokrzywka to choroba, w której patogenezie główną rolę odgrywają komórki tuczne skóry. Aktywowane przez specyficzne czynniki, uwalniają histaminę oraz inne mediatory. Związki te prowadzą do pobudzenia nerwów czuciowych, rozszerzenia naczyń krwionośnych, przesięku osocza, a także napływu komórek zapalnych do powstałych zmian skórnych2.
Bodźcem do aktywacji i degranulacji komórek tucznych może być czynnik immunologiczny, jak i nieimmunologiczny.
Do bezpośrednich przyczyn pojawienia się zmian skórnych w przebiegu pokrzywki zalicza się m.in.:
- alergeny pokarmowe, leki czy jad owadów;
- czynniki fizyczne, takie jak ucisk, zimno, ciepło, promieniowanie UV lub wibracje;
- infekcje wirusowe, bakteryjne lub pasożytnicze;
- wysiłek fizyczny;
- stres psychiczny;
- czynniki autoimmunologiczne1.
Może zainteresować Cię także: Pokrzywka z zimna – jak ją rozpoznać i jak leczyć?
Jakim chorobom towarzyszy pokrzywka?
Obserwuje się częstsze występowanie pokrzywki u osób borykających się z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak:
- autoimmunologiczne zapalenie tarczycy;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- toczeń rumieniowaty układowy;
- cukrzyca typu 1;
- celiakia3.
Bąble pokrzywkowe mogą również pojawić się w przebiegu infekcji:
- bakteryjnych – wywołanych przez gronkowce, paciorkowce, Helicobacter pylori czy Mycoplasma pneumoniae;
- wirusowych – wywołanych przez wirusy zapalenia wątroby, norowirusy czy parwowirusa B19;
- pasożytniczych – wywołanych przez Giardia lamblia, Anisakis simplex czy Entamoeba spp3.
Pokrzywka objawy
Bąbel pokrzywkowy to wyniosła ponad powierzchnię skóry, dobrze odgraniczone zmiana o różowym lub porcelanowobiałym zabarwieniu, często z rumieniową obwódką. Pokrzywce na ciele często towarzyszy silny świąd, rzadziej pieczenie1.
Charakterystyczną zmianą skórną w przebiegu pokrzywki jest bąbel pokrzywkowy.
W jakich miejscach wychodzi pokrzywka?
Pokrzywka może występować na dowolnym obszarze skóry. Często obserwuje się pojawienie zmian w przebiegu pokrzywki na nogach, rękach czy tułowiu. Możliwe jest również występowanie pokrzywki na twarzy i szyi, co bywa szczególnie uciążliwe, zwłaszcza jeśli zmianom towarzyszy obrzęk naczynioruchowy.
Z czym można pomylić pokrzywkę?
Pokrzywkę można pomylić z innymi dermatozami, które przebiegają z rumieniem i obrzękiem skóry. Właśnie dlatego, w przypadku wystąpienia objawów tak ważna jest konsultacja dermatologiczna, która pozwoli na właściwe rozpoznanie etiologii zmian skórnych.
Jak odróżnić ukąszenie od pokrzywki?
Zmiany skórne po ukłuciu owadów zwykle pojawiają się miejscowo i posiadają centralny ślad po ukłuciu. Niejednokrotnie towarzyszy im obrzęk, zaczerwienienie i świąd, a objawy mogą utrzymywać się dłużej niż 24 godziny. W przebiegu pokrzywki bąble są liczne, mogą szybko pojawiać się i znikać, a ich lokalizacja bywa zmienna.
Jak sprawdzić, czy to pokrzywka?
Podejrzenie pokrzywki można wysunąć, gdy na skórze pojawią się charakterystyczne zmiany w postaci bąbli. Należy wtedy skorzystać z konsultacji specjalisty – dermatologa lub alergologa. Lekarz może zlecić wówczas badania laboratoryjne czy testy skórne, by potwierdzić rozpoznanie. W momencie pojawienia się zmian warto również wykonać ich zdjęcia, co znacznie ułatwi diagnostykę.
Ile trwa pokrzywka?
Bąble pokrzywkowe mogą utrzymywać się na ciele do 24 godzin, z kolei obrzęk naczynioruchowy w przebiegu pokrzywki trwa nieco dłużej – zazwyczaj do 72 godzin1.
Czas trwania choroby zależy przede wszystkim od jej rodzaju. W przypadku pokrzywki ostrej objawy obserwowane są krócej niż 6 tygodni. Z kolei pokrzywka przewlekła utrzymuje się powyżej 6 tygodni, z objawami występującymi codziennie bądź nawracającymi1.
Czy pokrzywka jest zaraźliwa?
Nie, pokrzywka nie jest chorobą zakaźną. Nie przenosi się z osoby na osobę poprzez kontakt fizyczny, powietrze czy inne drogi transmisji. Choć pokrzywka na skórze bywa niekiedy wywołana przez niektóre infekcje, sama choroba nie jest zaraźliwa.
Pokrzywka leczenie
Pokrzywka na rękach, nogach czy twarzy powoduje dyskomfort i znacznie obniża jakość życia. Nic zatem dziwnego, że chorzy często poszukują skutecznych metod leczenia tego schorzenia. Pierwszym ważnym zaleceniem w leczeniu pokrzywki jest unikanie czynników, które wywołują pojawienie się zmian skórnych, o ile zostały one zidentyfikowane. Nie zawsze jest to jednak możliwe, zwłaszcza w przypadku pokrzywki od zimna, ciepła czy wysiłku fizycznego. W takim przypadku pomocna bywa farmakoterapia.
Co na swędzącą skórę bez recepty?
Pierwszą linią leczenia pokrzywki jest przyjmowanie leków przeciwhistaminowych II generacji, które blokują receptory H1 histaminy1. Zalicza się do nich popularne leki przeciwalergiczne dostępne bez recepty, takie jak:
- cetyryzyna;
- lewocetyryzyna;
- loratydyna;
- desloratydyna;
- bilastyna.
Jednocześnie, w przypadku utrzymującego się świądu skóry, warto sięgnąć po preparaty pielęgnacyjne – balsamy czy kremy. Nawilżą one skórę, złagodzą podrażnienie, a przede wszystkim zmniejszą dokuczliwy świąd.
W skład produktów do pielęgnacji skóry z dermatozami powinny wchodzić takie składniki jak:
- ektoina – łagodzi stany zapalne i świąd, a także chroni skórę przed czynnikami drażniącymi;
- pantenol – działa kojąco, regenerująco i przeciwzapalnie;
- mocznik – silnie nawilża, zmiękcza naskórek i zmniejsza świąd;
- skwalan – odbudowuje barierę hydrolipidową i działa ochronnie;
- gliceryna – wiąże wodę w naskórku, zapobiegając jego przesuszeniu;
- tłuszcze roślinne – masło shea, olej lniany czy olej migdałowy nie tylko natłuszczają naskórek, ale także wspierają barierę hydrolipidową skóry, zapobiegając przeznaskórkowej utracie wody (TEWL).
Czy pokrzywka sama minie?
Tak, w wielu przypadkach pokrzywka ustępuje samoistnie. Dzieje się tak, szczególnie gdy choroba ma charakter ostry i trwa krócej niż 6 tygodni.
Czy można wychodzić na dwór z pokrzywką?
Tak, pokrzywka nie jest przeciwwskazaniem do wychodzenia z domu. Warto jednak pamiętać, że w przypadku występowania pokrzywki od słońca należy chronić skórę przed ekspozycją na promieniowanie UV.
Pokrzywka u dziecka
W praktyce klinicznej obserwuje się występowanie pokrzywki u dzieci, choć największa zapadalność na tę chorobę dotyczy ludzi w wieku 40-60 lat3. Przebieg choroby u dziecka zwykle nie różni się od przebiegu pokrzywki u dorosłych, jednak należy pamiętać, że leczenie zawsze powinno być dobrane do wieku dziecka.
Pokrzywka w ciąży
Pokrzywka na skórze może pojawić się również w trakcie ciąży. Choć bywa ona powodem niepokoju przyszłej mamy, zazwyczaj nie stanowi ona zagrożenia dla przebiegu ciąży ani zdrowia rozwijającego się płodu. Niemniej jednak, w przypadku pojawienia się objawów pokrzywki, zawsze warto skonsultować się z lekarzem specjalistą. W trakcie ciąży należy też unikać samodzielnej decyzji o przyjmowaniu lekarstw, także tych dostępnych bez recepty, ponieważ wiele z nich jest przeciwwskazanych w tym szczególnym okresie.
Może zainteresować Cię także: Alergia krzyżowa – co to jest, objawy, leczenie. Alergia krzyżowa tabela alergenów
