Czym jest wstrząs anafilaktyczny?
Po raz pierwszy termin wstrząs anafilaktyczny zaproponował Charles Richet. Francuski lekarz prowadził eksperymenty z alergenami na psach – regularnie wstrzykiwał pod skórę zwierzaka toksyny pochodzące z pewnego rodzaju ukwiałów. Początkowo pies był na nie odporny, jednak już w trzy tygodnie rozwinęły się u zwierzaka reakcje anafilaktyczne. Niestety śmiertelne.
Richet spodziewał się, że pies po ekspozycji na toksyny nabierze odporności (hartowanie organizmu podobne do mechanizmu szczepionki), więc był zaskoczony tym, że doznał szoku i zdechł. Już w 19013 roku Francuz za swoje odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla. Szkoda, że nie przyznawano jej w czasach antycznych, ponieważ już wówczas ludzkość odnotowywała przypadki reakcji uczuleniowej, w postaci właśnie wstrząsu anafilaktycznego – anafilaksji.
W większości przypadków alergicy cierpią na średnio dotkliwe przypadłości wynikające z alergii, jak np. łzawienie z oczu, katar czy wysypka. Niestety niektórzy po wystawieniu się na kontakt z alergenem mogą nawet stracić życie – właśnie na skutek anafilaksji. Taki wstrząs anafilaktyczny może generować uczulenie na żywność, jad owadów, leki, a nawet niektóre substancje czy materiały, jak lateks. Dlatego bardzo ważne, także dla otoczenia alergika (potencjalnej ofiary anafilaksji), jest posiadanie podstawowej wiedzy na temat prewencji i skutecznego przeciwdziałania tak ciężkiej reakcji alergicznej, jaką jest wstrząs anafilaktyczny. Minuty mogą zadecydować o czyimś życiu lub śmierci!
Z braku miejsca (i szacunku dla Waszych oczu) skupimy się na objawach występujących podczas anafilaksji oraz sposobach znoszenia tego stanu bezpośredniego zagrożenia życia.
Jakie są objawy wstrząsu anafilaktycznego?
Wstrząs anafilaktyczny pojawia się znienacka i postępuje błyskawicznie. Pierwsze objawy mogą być delikatne, jak typowe dolegliwości wynikające z alergii (np. na pyłki roślin) – katar, wysypka i uczycie rozbicia oraz osłabienia. Niestety podczas anafilaksji stopniowo dochodzą kolejne, już takie realnie zagrażające życiu nieszczęsnego alergika. Pojawiają się problemy z oddychaniem, zlewne poty, uczucie ściśnięcia gardła, wymioty, a nawet bóle brzucha. Gwałtownie spada ciśnienie, alergik może czuć się splątany lub zdezorientowany. Gwałtownie przyspiesza rytm serca, pojawia się uczucie nadchodzącej zagłady, panika, lęki. Reakcja organizmu na alergen może nawet zatrzymać serce takiego nieszczęśnika i doprowadzić do jego zgonu.
Istotny jest fakt, że osoby, które już raz doznały anafilaksji, są narażone na kolejne „mordercze” ataki, dlatego tak ważna jest prewencja w tym zakresie. Wówczas koniecznie należy zawsze nosić przy sobie podręczną pomoc w przypadku, gdy pojawi się kolejny wstrząs anafilaktyczny, czyli adrenalinę.
Zastrzyk, który ratuje życie
Podczas „ataku” nieszczęśnik powinien jak najszybciej zaaplikować sobie domięśniowo dawkę adrenaliny za pomocą wyposażonego w igły wstrzykiwacza. Wstrzyknięcie adrenaliny może takiemu alergikowi wręcz uratować życie! Osoby, które doznały już szoku anafilaktycznego w przeszłości, powinny wyjątkowo dbać o prewencję – muszą znać „swoje” alergeny, odpowiednio rodzaje pożywienia, których koniecznie należy unikać, podobnie z owadami (pszczoły, osy, szerszenie). Oczywiście anafilaktycy powinni także uważnie dobierać porę roku do rodzaju aktywności.
Medycyna XXI wieku i lata doświadczeń zaowocowały opracowaniem przez alergologów oraz lekarzy pogotowia swoistego poradnika postępowania, jaki należy wdrożyć podczas szoku anafilaktycznego – SAFE. Instrukcja ma także charakter prewencyjny.
Wstrząs anafilaktyczny – co zrobić, aby być „bezpiecznym”
S – szukanie błyskawicznej pomocy lekarskiej, nawet gdy podano już adrenalinę i objawy zdają się wycofywać. Wizyta na pogotowiu jest konieczna, ponieważ często dochodzi do tzw. anafilaksji dwufazowej – objawy wracają po kilkunastu godzinach, często znacznie spotęgowane.
A – identyfikacja alergenu. Osoba uczulona powinna posiadać dogłębną wiedzę w temacie alergenów i znać doskonale te „własne”. Gdy taki nieszczęśnik trafia na SOR, lekarze znacznie szybciej przyniosą mu pomoc, gdy alergen jest już wcześniej zidentyfikowany.
F – regularny kontakt z alergologiem. Konsultacje z takimi specjalistami pozwolą na dobranie odpowiednich testów alergologicznych, jak i skuteczniejsze leczenie (odczulanie).
E – noszenie przy sobie adrenaliny (epinephrine). Peny z adrenaliną przypominają te, z jakich korzystają cukrzycy. One także są wyposażone w autoinjektory, które po naciśnięciu przycisku dozują poprzez igłę (wstrzykują) odpowiednią dawkę tego ratującego życie hormonu.
Może zainteresować Cię także: Adrenalina – jak zrobić zastrzyk przy wstrząsie anafilaktycznym?
